Χωρίς μια ολοκληρωμένη μελέτη σκοπιμότητας για την εκτροπή του Αχελώου, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν η συνέχιση του Έργου θα είναι συμφερότερη ή όχι από την ματαίωσή του

(Επιστολή του Ραφαήλ Μεν. Μαϊόπουλου, που στάλθηκε στην «Καθημερινή» στις 18.2.10)

Με αφορμή την πρόσφατη συζήτηση στη Βουλή και τις προτάσεις της υπουργού Τ. Μπιρμπίλη για την εκτροπή του Αχελώου (“Κ” 12.1.10 και 24.11.09), ας μας επιτραπεί να διατυπώσουμε κάποιες παρατηρήσεις:

1. Στο κόστος της Εκτροπής δεν είναι σωστό να συνυπολογίζεται το κόστος του ΥΗΕ Μεσοχώρας (πάνω από 400 εκατ. ευρώ), αφού το έργο αυτό, κατασκευαζόμενο σε θέση πριν από τη θέση της εκτροπής του ποταμού, ουδεμία σχέση έχει με την εκτροπή του Αχελώου. Συνεπώς, αυτά που “έχουν ξοδευτεί μέχρι σήμερα για το έργο” είναι πολύ λιγότερα από τα 600 εκατ. ευρώ που αναφέρθηκαν κατά τη συζήτηση στη Βουλή.

2. Χωρίς μια ολοκληρωμένη μελέτη σκοπιμότητας (οικονομοτεχνική, περιβαλλοντική, διαχειριστική), σαν αυτή που έχει προτείνει η υπουργός ΠΕΚΑ, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν η συνέχιση του Έργου θα είναι συμφερότερη για την εθνική οικονομία από τη ματαίωσή του (η ζημιά της ματαίωσης μπορεί να αποδειχθεί μικρότερη από τη ζημιά της συνέχισης του Έργου).

3. Το ιστορικό της εκπόνησης μιας τέτοιας μελέτης για την εκτροπή του Αχελώου παρουσιάζει ενδιαφέρον και αξίζει τον κόπο να το θυμηθούμε.

α) Την εκπόνηση μιας μελέτης σκοπιμότητας –προκειμένου να δοθούν θεμελιωμένες απαντήσεις για το αν η Εκτροπή ήταν αναγκαία ή όχι και, αν ήταν αναγκαία, για ποιές ποσότητες νερού και με ποιό σχήμα, ώστε να επιτευχθεί η μέγιστη ωφέλεια και η ελάχιστη περιβαλλοντική ζημιά– είχαν προτείνει, ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, τα δύο αρμόδια τότε τεχνοκρατικά Όργανα: η Συντονιστική Επιτροπή Διαχείρισης Υδατικών Πόρων (ΣΕΔΥΠ) του Υπουργείου Συντονισμού (τον Νοέμβριο 1977) και η Ομάδα εργασίας για την “εξέταση του υδατικού προβλήματος της Θεσσαλίας”, από εκπροσώπους των αρμόδιων υπουργείων (Δημοσίων Έργων, Γεωργίας κλπ), της ΔΕΗ, του ΙΓΜΕ και του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (τον Απρίλιο 1978).

Την αναγκαιότητα της προταθείσης μελέτης είχαν αναγνωρίσει τότε και οι αρμόδιοι για το ζήτημα υπουργοί, μεταξύ των οποίων οι Γ. Σουφλιάς και Ι. Παλαιοκρασσάς.

β) Μετά τη ολοκλήρωση των αναλυτικών προδιαγραφών και των συμβατικών τευχών, προκηρύχθηκε διεθνής διαγωνισμός τον Σεπτέμβριο 1981 (αρμόδιοι υπουργοί οι Ι. Παλαιοκρασσάς (Συντονισμού), με υφυπουργό τον Γ. Σουφλιά, Τζ. Τζανετάκης (Δημοσίων Έργων), Στ. Μάνος (Βιομηχανίας και Ενέργειας) και Αθ. Κανελλόπουλος (Γεωργίας)).

Με τον διαγωνισμό αυτό, το Υπουργείο Συντονισμού θα ανέθετε την εκπόνηση “μελέτης οικονομικής σκοπιμότητος, προγραμματισμού και τεχνικής ευσταθείας κατασκευής έργων, προς επίλυσιν του υδατικού προβλήματος Θεσσαλίας, είτε με βάση το διαθέσιμο υδατικό δυναμικό του Θεσσαλικού πεδίου μόνο, είτε σε συνδυασμό με την μεταφορά μέρους του υδατικού δυναμικού του Αχελώου”.

γ) Ο διαγωνισμός αυτός ακυρώθηκε μετά τις εκλογές του Οκτωβρίου 1981 από τη νέα κυβέρνηση, με συνέπεια η Εκτροπή να αποφασιστεί –και οι διαδικασίες υλοποίησής της να αρχίσουν– χωρίς να έχει προηγηθεί καμιά μελέτη σκοπιμότητας.

δ) Το ζήτημα της αναγκαιότητας μιας ολοκληρωμένης μελέτης σκοπιμότητας για την εκτροπή του Αχελώου επαναφέρθηκε τον Φεβρουάριο 1993 από τον Κ. Σημίτη και άλλους οκτώ βουλευτές του ΠΑΣΟΚ (αξιωματικής αντιπολίτευσης τότε), που με επερώτησή τους στη Βουλή επισήμαιναν: “Ένα τέτοιο κολοσσιαίο τεχνικό εγχείρημα, που θα ανατρέψει άρδην την αιωνόβια φυσική διάταξη των υδάτων στη ραχοκοκαλιά του ελλαδικού χώρου με αναμφισβήτητα μεγάλης κλίμακας δυνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και την οικονομία της χώρας μας, πρέπει να έχει μελετηθεί ολόπλευρα και σε βάθος, με τρόπο επιστημονικά εξαντλητικό και άψογο, πριν από την έναρξη εκτέλεσής του”.

Όσα όμως υποστηρίχτηκαν στη Βουλή από τους εννέα βουλευτές του ΠΑΣΟΚ τον Φεβρουάριο 1993 ξεχάστηκαν από την κυβέρνησή τους μετά τις εκλογές, τον Οκτώβριο.

4. Συμπερασματικά, τα όσα ορθά είχαν πεί και πράξει οι υπουργοί της περιόδου 1978-81 ανετράπησαν όχι μόνο από τους υπουργούς του ΠΑΣΟΚ (μετά τις εκλογές του 1981) αλλά και από τους ίδιους και τους άλλους υπουργούς της ΝΔ (στις περιόδους 1990-93 και 2004-09).

Η “πολιτική απόφαση” για την Εκτροπή πάρθηκε χωρίς τη στήριξη μιας ολοκληρωμένης μελέτης σκοπιμότητας και, στη συνέχεια, η ίδια πρακτική ακολουθήθηκε από όλες τις κυβερνήσεις μέχρι σήμερα, με συνέπεια να οδηγηθούμε στο γνωστό τέλμα: στην απώλεια της επιδότησης του Έργου από την Ε.Ε, σε αναθέσεις έργων που δεν έπρεπε να είχαν ανατεθεί, απαιτήσεις εργολάβων, υπέρμετρη αύξηση του κόστους, ακυρωτικές αποφάσεις του Σ.τ.Ε, κατασπατάληση πόρων, ανθρώπινου μυαλού, κόπου και χρόνου επί δυόμισι δεκαετίες και, τελικά, στην αδυναμία επίλυσης του υδατικού προβλήματος της Θεσσαλίας…

Ας ευχηθούμε η πρόταση της υπουργού Τ. Μπιρμπίλη για μια ολοκληρωμένη μελέτη του υδατικού προβλήματος της Θεσσαλίας και της εκτροπής του Αχελώου να υλοποιηθεί… χωρίς εκπτώσεις!