Η ουσία των θέσεων μας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο

(Επιστολή του Ραφαήλ Παπαδόπουλου, ομότιμου καθηγητή Θερμοδυναμικής, που δημοσιεύτηκε στην «Καθημερινή» στις 13.1.10)

Στη Βουλή ελέχθη πως το κλίμα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ήταν ιδιαίτερα δυσμενές και πως ήταν αποτέλεσμα μάχης το ότι το κείμενο συμπερασμάτων που συμφωνήθηκε είναι τόσο πολύ βελτιωμένο σε σχέση με αυτό που προτάθηκε αρχικά, και κατά συνέπεια το καλύτερο δυνατό υπό τις περιστάσεις.

Η αξιολόγηση αυτή είναι αντικειμενικά ορθή, αλλά αν πρόκειται να διδαχθούμε κάτι, θα πρέπει να επικεντρωθούμε στους λόγους που δημιούργησαν το δυσμενές κλίμα.

Κατ’ αρχάς, η σουηδική προεδρία είχε δηλώσει πως η ένταξη της Τουρκίας είναι θέμα υψίστης στρατηγικής προτεραιότητας για την Ευρωπαϊκή Ενωση και η σχετική διαδικασία πρέπει να επιταχυνθεί με το άνοιγμα σημαντικού αριθμού νέων κεφαλαίων. Από την άλλη μεριά, η κοινή θέση της Αθήνας και της Λευκωσίας ήταν πως αν η Τουρκία δεν συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις της απέναντι στην Ε.Ε., θα υπάρξουν έστω και μονομερείς κυρώσεις κατά την αξιολόγηση της ενταξιακής της πορείας τον Δεκέμβριο. Με το δεδομένο ότι ο μόνος τρόπος επιβολής μονομερών κυρώσεων εν προκειμένω είναι η άρνηση στο άνοιγμα νέων κεφαλαίων, οι δύο αυτές θέσεις ήταν, από μήνες ήδη, σε τροχιά αντιπαραθέσεως.

Νέα υπόμνηση γι’ αυτό, αν χρειαζόταν, ήλθε με κάποιες μεθοδεύσεις, διαδικαστικές και άλλες, όπως:

1. Δημοσιοποιήθηκε ξαφνικά η εισήγηση του Επιτρόπου για τη Διεύρυνση κ. Ολι Ρεν για άμεση έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τη FYROM.

Αυτό σχολιάστηκε εκτεταμένα στον αθηναϊκό τύπο σαν προσπάθεια για εξασθένηση της θέσεως της ελληνικής πλευράς με τη δημιουργία δευτέρου μετώπου (στην ουσία επρόκειτο για πρώτο μέτωπο, αφού η προεδρία αποφάσισε να προτάξει την περί FYROM συζήτηση αυτής των περί Τουρκίας).

2. Η προεδρία διέρρευσε την πληροφορία πως θα εισηγηθεί αναβολή της αξιολογήσεως για έξι μήνες, με το –υπονοούμενο– επιχείρημα πως η σχετική συζήτηση, σ’ αυτή τη χρονική συγκυρία, θα οδηγούσε στον, τελείως ανεπιθύμητο, τερματισμό των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας.

Για μήνες η ελληνική πλευρά δεν διακρίθηκε για την προσπάθειά της να εξηγήσει στα κράτη-μέλη της Ε.Ε. την ουσία και τη λογική της ελληνικής θέσεως (όπως, για παράδειγμα, το ότι με τον όρο κυρώσεις δεν εννοούμε τη διακοπή των ενταξιακών διαπραγματεύεων, αλλά και τους λόγους για τους οποίους η διευθέτηση του Κυπριακού, των ελλληνοτουρκικών διαφορών και ο «εξευρωπαϊσμός της Τουρκίας» δεν είναι επί θύραις, όπως διαφημίζεται, αλλά πιο μακριά από ποτέ άλλοτε.

Ο αιφνιδιασμός της τελευταίας στιγμής ήλθε με την πρόταση όχι για αναβολή, αλλά για κατάργηση της διαδικασίας αξιολογήσεως που συμφωνήθηκε το 2006.

Η ελληνική πλευρά, ύστερα από τη μάχη που έδωσε για την αναβολή της συζητήσεως περί FYROM, αποφάσισε να θέσει το θέμα αυτό εκτός της νέας μάχης για τη βελτίωση του κειμένου των συμπερασμάτων. Κατά συνέπεια, το μήνυμα από το κείμενο που συμφωνήθηκε, αναφορικά με τις κυρώσεις, είναι πως η Τουρκία, ύστερα από τριετή άρνηση να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της, έπεισε την Ε.Ε. πως η αξιολόγηση της ενταξιακής της πορείας από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν χρειάζεται.

Και κάτι άλλο που, κατά τεκμήριο, δεν χρειάστηκε είναι η υπογραφή της Αθήνας στη μονομερή δήλωση προθέσεως για το πάγωμα έξι διαπραγματευτικών κεφαλαίων, η οποία φέρει μόνο την υπογραφή της Λευκωσίας.

Από προηγούμενη, συνεπή, εμπειρία ξέρουμε τι μαθήματα θα αντλήσει από το μήνυμα αυτό η τουρκική πλευρά· το ερώτημα είναι τι είδους μαθήματα θα αντλήσει η δική μας πλευρά.