Κυπριακό: Ομοιότητες ανάμεσα στα διλήμματα του χθες και σ’ αυτά του σήμερα

(Επιστολή του Ραφαήλ Παπαδόπουλου, ομότιμου καθηγητή Θερμοδυναμικής, που δημοσιεύτηκε στην κυπριακή εφημερίδα “Ο Φιλελεύθερος” τον Αύγουστο 2009)

Η προσπάθεια να διαμορφωθεί στο λαό "κουλτούρα λύσης" πριν διαμορφωθεί η ίδια η λύση –καθώς και η επίκληση που ακούγεται πως "η μη λύση δέν είναι λύση"– αποτελούν ανιστόρητο και επικίνδυνο παραλογισμό. Η "κουλτούρα λύσης" δεν είναι αφηρημένη και χωρίς προδιαγραφές έννοια γιατί, σ’ αυτή τη βάση, υπάρχουν τόσες " κουλτούρες λύσης” όσες και οι “πιθανές λύσεις" (με, ή χωρίς, εισαγωγικά). Η “κουλτούρα λύσης” αποκτά λογική και νοηματική υπόσταση σε συνδυασμό με μια συγκεκριμμένη λύση ή τουλάχιστον με ένα συγκεκριμμένο και ολοκληρωμένο σχέδιο λύσης και μ’ αυτή την έννοια δεν μπορεί να είναι προκατασκευασμένη.

Σ’ αυτή τη βάση η περί “ κουλτούρας λύσης” συζήτηση έχει όλα τα χαρακτηριστικά της προπονήσεως για την κατάκτηση νέου ρεκόρ στο εθνικό άθλημα της αυτοπαγιδεύσεως στο οποίο η πολιτική μας ηγεσία –με κάποιες τιμητικέςς εξαιρέσεις– κατέχει διαχρονικά τα σκήπτρα. Το πιο πρόσφατο ρεκόρ σημειώθηκε με την άνευ όρων και ορίων συνεργασία της τότε ηγεσίας του Έθνους στη διαμόρφωση του Σχεδίου Ανάν.

Ηταν βέβαια σαφές από την αρχή πως με το σχέδιο Ανάν η δική μας πλευρά απέβλεπε σε εφικτή μεν αλλά μόνιμη λύση του Κυπριακού ενώ οι Τούρκοι και οι γνωστοί άσπονδοι φίλοι, που κινούσαν τα νήματα στον ΟΗΕ, απέβλεπαν σε περιστασιακό παραμερισμό του Κυπριακού σαν εμποδίου στην ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

Παρ’ όλα αυτά, σε κάποιο σημείο στην εξέλιξη των διαπραγματεύσεων εκείνων, έγινε σαφές πως ο στόχος των ασπόνδων φίλων είχε κυριαρχίσει σε βαθμό που το υπό διαμόρφωση Σχέδιο ήταν αδύνατο να γίνει δεκτό σε δημοψήφισμα από τη δική μας πλευρά. Μπροστά σ’αυτό το ενδεχόμενο η ηγεσία μας έπρεπε να εγκαταλείψει τις διαπραπραγματεύσεις και να εξηγήσει τους λόγους για τους οποίους η προσέγγιση του προβλήματος απ’ τον ΟΗΕ ήταν αντίθετη με κάθε έννοια ανθρωπίνων δικαιωμάτων και δικαίου, ευρωπαικού ή άλλου. Αντ’ αυτού προτίμησε να εξηγήσει την παραμονή της στις διαπραγματεύσεις εκθειάζοντας –ενίοτε με τη χρήση αναξιοπρεπών φραστικών υπερβολών– το Σχέδιο Ανάν.

Οι συνέπειες της επιλογής αυτής απεδείχθηκαν ολέθριες. Η προσπάθεια της τότε ηγεσίας να εναρμονίσει την έξωθεν ενορχηστρωμένη –“εποικοδομητικά ασαφή” και ασπόνδηλη– “κουλτούρα λύσης” που την διακατείχε με το λαικό αίσθημα απέτυχε παταγωδώς. Ο λαός, το 2004, διέγραψε τις παραμέτρους της “ κουλτούρας λύσης “ και υπέδειξε πως η μη “ λύση” είναι λύση όταν η προσφερόμενη “λύση” είναι σαφώς χειρότερη από το status quo.

Μπροστά στην πραγματικότητα αυτή επιστρατεύτηκε η δικαιολογία πως “η συνεργασία μας στη διαμόρφωση του Σχεδίου Ανάν επεβάλετο απ’ την ανάγκη της εντάξεως της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε.” Η δικαιολογία αυτή είναι διάτρητη και απαξιωτική. Υποδηλώνει πως η τότε ηγεσία μας δεν επίστευε πως η διεύρυνση της Ε.Ε περνά απ’ το ελληνικό βέτο. Γιατί αν το επίστευε αυτό θα είχε καταλήξει στο προφανές συμπέρασμα πως οι Αγγλοαμερικανοί, που για δικούς τους λόγους πιέζουν για ταχεία και απεριόριστη διεύρυνση της Ε.Ε, δεν θα διεκινδύνευαν τη διεύρυνση στο σύνολό της για να εμποδίσουν την ένταξη της Κύπρου.

Η αναδρομή αυτή,στο πρόσφατο παρελθόν γίνεται με αποκλειστικό γνώμονα την ανάγκη να διδαχθούμε.

Μια υπόμνηση γιαυτό, αν χρειάζεται, βρίσκεται στις ομοιότητες ανάμεσα στα διλήμματα του χτες και αυτά του σήμερα.