“ΔΕΗ: ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ.

Εμπειρίες 10 χρόνων στη Διοίκηση της ΔΕΗ”

του

Ραφαήλ Μεν. Μαϊόπουλου

Μηχανολόγου-Ηλεκτρολόγου, Οικονομολόγου

πρώην Βοηθού Γενικού Διευθυντή ΔΕΗ

Κεντρική διάθεση από τα βιβλιοπωλεία ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ (www.papasotiriou.gr)

Στο βιβλίο αυτό καταγράφονται στιγμιότυπα από την πορεία ορισμένων “μεγάλων ζητημάτων” της ΔΕΗ που απασχόλησαν τη ΔΕΗ και τον πολιτικό κόσμο – και τα περισσότερα απ’ αυτά και την κοινή γνώμη – κατά τη δεκαετία 1988-97 και προσωπικές εμπειρίες του συγγραφέα από τη συμμετοχή του στη διοίκηση της ΔΕΗ και στην εξέλιξη των ζητημάτων αυτών.

Τα τρία πρώτα κεφάλαια αναφέρονται σε εμπειρίες του συγγραφέα ως διευθυντή στον διοικητή και ως γενικού διευθυντή τριών διαδοχικά γενικών διευθύνσεων της ΔΕΗ – Οικονομικού, Ανάπτυξης Παραγωγής και Ανάπτυξης και Εκμετάλλευσης Μεταφοράς – και στην παραίτησή του από τη Διοίκηση της ΔΕΗ τον Μάϊο 1998.

Το τελευταίο κεφάλαιο περιλαμβάνει κάποιες επισημάνσεις πάνω στη διαχείριση του προσωπικού, την τεχνογνωσία και τη διαχείριση των μεγάλων έργων, θέματα που ο συγγραφέας θεωρεί κρίσιμα για την πορεία της ΔΕΗ.

Στα ενδιάμεσα δεκαπέντε κεφάλαια ιστορούνται στιγμιότυπα από την εξέλιξη ορισμένων “μεγάλων ζητημάτων”:

l Τράπεζα Κρήτης του Γ. Κοσκωτά.

Κατηγορίες κατά του Ανδρέα Παπανδρέου και διοικητών ΔΕΚΟ (ότι κατά την περίοδο Ιουλίου-Σεπτεμβρίου 1988 οι διοικητές “έσπευσαν” να καταθέσουν μεγάλα ποσά στην Τράπεζα Κρήτης, “με εντολές του Α. Παπανδρέου”), θεμελιωμένη αντίκρουσή τους, απαλλαγή Α. Παπανδρέου και Διοικητών ΔΕΚΟ από τη Δικαιοσύνη, καμία κατηγορία κατά της ΔΕΗ, μνεία της άψογης συμπεριφοράς της ΔΕΗ στην απόφαση του Ειδικού Δικαστηρίου για τον Α. Παπανδρέου.

l Βελτιστοποίηση χαρτοφυλακείου συναλλαγματικών δανείων και ομολογιακά δάνεια στην Ιαπωνία.

Οι πρώτες αποφάσεις για τη χρησιμοποίηση από τη ΔΕΗ νέων χρηματοοικονομικών προϊόντων (swaps, forward saps, swapsions κ.λ.π.) (1987-88), οι δύο πρώτες σειρές δανείων και swaps για τη βελτιστοποίηση (8/1988-3/1990), τα δύο ομολογιακά δάνεια δημόσιας εγγραφής στην Ιαπωνία, το πρώτο 20 δισεκ. yen (8-12/1989) και το δεύτερο 30 δισεκ. yen (9-11/1990), οι προσπάθειες να πεισθεί η νέα Διοίκηση για την ορθότητα των εισηγήσεών μας (9/1989-10/90).

l Σύμβαση ΔΕΗ-ΔΕΠΑ για το φυσικό αέριο.

Συμβάσεις υπουργού Α. Πεπονή (1987-88), καθυστερήσεις 1990-93, διαπραγματεύσεις και διαφωνίες ΔΕΗ-ΔΕΠΑ (Δεκέμβριος 1993-Ιανουάριος 1994), συσκέψεις με υπουργό Κ. Σημίτη (Φεβρουάριος 1994), απόφαση Υπουργού για την τιμή ευνοϊκή για τη ΔΕΠΑ (Φεβρουάριος 1994), επιβεβαίωση των εκτιμήσεων που ο συγγραφέας είχε παρουσιάσει στον Υπουργό.

l Μονάδες φυσικού αερίου Λαυρίου και Κομοτηνής.

Αδιέξοδα 1991-93, προτάσεις “Ομάδας Εργασίας για την Ενέργεια” του ΠΑΣΟΚ (επικεφαλής Ι. Σουλαδάκης, μέλη Χ. Βερελής, Α. Παπαθανασόπουλος, Δ. Μαυράκης κ.α, Αύγουστος 1993), διαφορετικές αποφάσεις ΔΕΗ (Δεκέμβριος 1993-Ιανουάριος 1994), ενημέρωση Υπουργού από τον συγγραφέα (Φεβρουάριος 1994), στήριξη των αποφάσεων ΔΕΗ από τον υπουργό Κ. Σημίτη, αποφάσεις Κυβερνητικής Επιτροπής (αρχές 1994), ασυνεπής συμπεριφορά της ΔΕΗ στους διαγωνισμούς για την ανάθεση των δύο μονάδων (1996).

l Ατμοηλεκτρικός Σταθμός Αγ. Γεωργίου Κερατσινίου.

Παύση λειτουργίας του Σταθμού, με απόφαση υπουργού Σ. Μάνου και με διαφωνία διοικητή ΔΕΗ Ρ. Μωυσή (1981), διαφωνία υπουργού Ε. Κουλουμπή και διοικητή ΔΕΗ Δ. Παπαμαντέλλου για την επαναλειτουργία του Σταθμού, επαναλειτουργία του μετά από “προσφυγή” του Δ. Παπαμαντέλλου στον Α. Παπανδρέου (1983), απόφαση ΔΕΗ για μετατροπή του σε σταθμό φυσικού αερίου (Δεκέμβριος 1993), συμφωνία υπουργών Β. Παπανδρέου και Κ. Λαλιώτη με Δήμο Κερατσινίου για οριστική διακοπή της λειτουργίας του Σταθμού τον Δεκέμβριο 2003, πρόβλεψη του συγγραφέα για την, παρά τις υπουργικές αποφάσεις, συνέχιση της λειτουργίας του όσο το ηλεκτρικό μας σύστημα τον χρειάζεται.

l 5η λιγνιτική μονάδα Αγ. Δημητρίου Κοζάνης.

Ματαίωση της κατασκευής της με “πολιτική απόφαση” για περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς λόγους (1987-88), απόφαση ΔΕΗ για κατασκευή της (1989), ανάθεση της κατασκευής μετά από διεθνή διαγωνισμό και αντίδραση υπουργού Σ. Μάνου (1992-93), εισήγηση για “προένταξή” της (επ’ ανταλλάγματι συντόμευση του χρόνου παράδοσης από τον κατασκευαστή), διαφωνία στελεχών και του συγγραφέα για την “προένταξη”, απόσυρση της εισήγησης από τον Πρόεδρο (1995).

l Ανθρακική μονάδα Αλιβερίου.

Εφαρμογή της μικτής καύσης λιγνίτη-λιθάνθρακα για αύξηση της αποδιδόμενης ισχύος των λιγνιτικών μονάδων (1983), αποφάσεις ΔΕΗ και κυβέρνησης Κ. Μητσοτάκη για κατασκευή της μονάδας και αδυναμία υλοποίησής τους (1989-93), εξαγγελία κατασκευής της από τον πρωθυπουργό Κ. Σημίτη ( Σεπτέμβριος 1996), ματαίωση της κατασκευής από την κυβέρνηση Κ. Σημίτη (1997), αντιδράσεις τοπικής αυτοδιοίκησης κατά της ματαίωσης, πρόσφατες αποφάσεις ΔΕΗ για κατασκευή ανθρακικής μονάδας στην Εύβοια (2008).

l Λιγνιτική μονάδα Φλώρινας.

Το “Πρωτόκολλο Σημίτη” για ανάθεση της κατασκευής της μονάδας σε κοινοπραξία των “Προμηθέας Gas”και “Rao Gazprom” (Δεκέμβριος 1994), διαπραγματεύσεις και συμφωνία ΔΕΗ-Αναδόχου, επικρίσεις βουλευτών, Τύπου κ.λ.π. για το ύψος του τιμήματος, απαντήσεις ΔΕΗ και κυβέρνησης ότι το τίμημα ήταν ανταγωνιστικό, αντίθετα συμπεράσματα του επιλεγέντος ως “ανεξάρτητου εκτιμητή” οίκου Lahmeyer (“ανταγωνιστικό το τίμημα”) και του οίκου Coopers-Lybrand (“125 δισεκ. δρχ. η ζημιά από 15ετή λειτουργία της μονάδας”), συπεράσματα των πέντε κομμάτων από τη συζήτηση στη Βουλή, απόψεις του συγγραφέα.

l Εκτροπή του Αχελώου.

Μελέτες για το υδατικό πρόβλημα Θεσσαλίας μέχρι το 1983, προκήρυξη διαγωνισμού για μελέτη σκοπιμότητας (1981), ακύρωσή του μετά τις εκλογές, απόφαση για σταδιακή και με δημόσια χρηματοδότηση ανάθεση των έργων (1985), ανατροπή της με απόφαση για ανάθεση των έργων ως “πακέτου” με το σύστημα “μελέτη-κατασκευή-χρηματοδότηση” από τον ανάδοχο (1987), αντιρρήσεις των Υπηρεσιών ΔΕΗ για το σύστημα ανάθεσης, αποτυχία του διαγωνισμού Απριλίου 1989, απόφαση για απευθείας ανάθεση τριών έργων της Εκτροπής (“μερικής Εκτροπής”) στην Tayeuro με βάση τον διαγωνισμό Απριλίου 1989 (Ιούλιος 1990), μονογραφή σύμβασης (Ιούλιος 1993), ακύρωση του διαγωνισμού του Απριλίου 1989 και της σύμβασης του Ιουλίου 1993 και απόφαση για ανάθεση της “μερικής Εκτροπής” με νέους διαγωνισμούς (Μάρτιος 1994), ενεργειακή πλευρά της Εκτροπής και απαιτήσεις ΔΕΗ για την οικονομική ζημιά της από την Εκτροπή (1991), Περιβαλλοντικοί όροι (1991-92, 1995, 2003), ακυρωτικές αποφάσεις Σ.τ.Ε (1994, 2000, 2005 ), Ν. 3481/2006 για τους περιβαλλοντικούς όρους.

l Μονάδες παραγωγής ΥΗΣ Συκιάς και Πευκοφύτου.

Το “Πρωτόκολλο Σημίτη” για ανάθεση της κατασκευής των μονάδων σε κοινοπραξία των “Προμηθέας Gas” και “Rao Gazprom” (Δεκέμβριος 1994), διαπραγμάτευση και υπογραφή της σύμβασης (1995-96), αντιδράσεις για το εξαιρετικά υψηλό τίμημα της σύμβασης (198 εκατ. δρχ./MW, έναντι 57 και 59 εκατ. δρχ./MW για όμοιες μονάδες των ΥΗΣ Μεσοχώρας και Πλατανόβρυσης – αποτέλεσμα πρόσφατου διεθνούς διαγωνισμού ΔΕΗ), συζήτηση στη Βουλή για το τίμημα (1996), αύξηση της ισχύος των μονάδων με απευθείας ανάθεση από τη ΔΕΗ στην ίδια κοινοπραξία (2000), άγνωστος ο χρόνος έναρξης της κατασκευής τους.

l Υδροηλεκτρικό Έργο Μεσοχώρας.

Χαρακτηρισμός του από τα υπουργεία ΠΕΧΩΔΕ και ΒΕΤ ως έργου της Εκτροπής του Αχελώου (ενώ δεν έχει καμία σχέση με την Εκτροπή), με συνέπεια την εμπλοκή του στα προβλήματα των περιβαλλοντικών όρων της Εκτροπής και τις ακυρωτικές αποφάσεις του Σ.τ.Ε (1991-2005), αδυναμία συμφωνίας για τις αποζημιώσεις των θιγόμενων από το Έργο κατοίκων δύο κοινοτήτων, συνέχιση (παρ’ όλα αυτά) και ολοκλήρωση της κατασκευής των έργων (δαπάνης πλέον των 400 εκατ. ευρώ), άγνωστος ο χρόνος λειτουργίας του.

l Υδροηλεκτρικό Έργο Θησαυρού.

Οι διαφωνίες για τη θέση του φράγματος, τη γενική διάταξη των έργων και το είδος των μονάδων παραγωγής, ως κλασικών ή αναστρέψιμων (αντλητικών), η επικρατήσασα άποψη, τα προβλήματα κατά την κατασκευή του Έργου (εξ’ αιτίας μετακινήσεων μαζών στο δεξιό αντέρισμα του φράγματος και ρήγματος στο αριστερό αντέρεισμα της λεκάνης αποτόνωσης του εκχειλιστή) και η αντιμετώπισή τους.

l Υδροηλεκτρικό Έργο Πλατανόβρυσης.

Η πρόταση του Αναδόχου για κατασκευή υπόγειου σταθμού παραγωγής, αντί του υπέργειου που πρόβλεπε η σύμβαση του Έργου (1993), οι αντιρρήσεις της Υπηρεσίας, η απόφαση του συγγραφέα ο Σταθμός να κατασκευαστεί υπέργειος (Δεκέμβριος 1993), η ευτυχής κατάληξη ενός πρωτοποριακού έργου.

l Υδροηλεκτρικό Έργο Τεμένους.

Ο επιτυχής διαγωνισμός για την κατασκευή του, καθυστέρηση στη σύνταξη της εισήγησης ανάθεσης και απραξία της διοίκησης ΔΕΗ (1998), απόρριψη του Έργου ως αντιοικονομικού από τη νέα διοίκηση (όχι όμως και από τους ιδιώτες ηλεκτροπαραγωγούς), ερωτήσεις βουλευτών στη Βουλή.

l Νέος Σταθμός Παραγωγής στην Κρήτη.

“Συμφωνία Πεπονή” για κατασκευή νέου σταθμού στην Κάτω Λούμα Λασηθίου (1987), ακύρωσή της μετά από πρόταση Διοίκησης ΔΕΗ και “πολιτική απόφαση” για “μόνιμη λύση του ενεργειακού προβλήματος της Κρήτης” με Διασύνδεση ισχύος 600 MW και θέση των σταθμών παραγωγής σε ψυχρή εφεδρεία (1988), ανατροπή της απόφασης για διασύνδεση 600 MW από τις Υπηρεσίες της ΔΕΗ (1989), επιβεβαίωση αλλά μη υλοποίηση “συμφωνίας Πεπονή”, απόρριψη νέων προτάσεων ΔΕΗ για τον σταθμό (1989-93), πρόταση Περιφέρειας Κρήτης για εγκατάσταση σταθμού στον Αθερινόλακκο και αποδοχή της από τη ΔΕΗ (1994), έναρξη λειτουργίας του το 2004.

l Διασύνδεση της Κρήτης.

Αρχικές μελέτες για Διασύνδεση ισχύος 300 MW (1968-86), έρευνα βυθού, Προμελέτη, Μελέτη σκοπιμότητας (1987-88), πρόταση Διοίκησης ΔΕΗ και “πολιτική απόφαση” για Διασύνδεση ισχύος 600 MW (1988), ανακοίνωσή της στο Ηράκλειο Κρήτης (Ιούνιος 1988) και “επικύρωσή” της από το Δ. Συμβούλιο ΔΕΗ (Φεβρουάριος 1989), ανατροπή της “πολιτικής απόφασης” με “τεχνοκρατική εισήγηση” των Υπηρεσιών της ΔΕΗ για Διασύνδεση ισχύος 300 MW (1990), ματαίωση της Διασύνδεσης με “πολιτική απόφαση” (1991).

l 3η Γραμμή Μεταφοράς Βορρά-Νότου στο Κρυονέρι.

Σχεδιασμός του δικτύου υπερυψηλής τάσης για την ηλεκτροδότηση της Αττικής (δεκαετία 1960), επέκταση ρυμοτομικού σχεδίου Κρυονερίου με “ζώνη οικοδομήσιμη” κάτω από τις γραμμές μεταφοράς (αντί “ζώνης πρασίνου” που είχε προτείνει η ΔΕΗ (1986-89)), αίτημα Κρυονερίου για απομάκρυνση των γραμμών και απόρριψή του από το Σ.τ.Ε (1990-92), απόπειρες κατασκευής της Γραμμής στο Κρυονέρι, αποτυχία τους λόγω αντιδράσεων (1990-94), νέα προσφυγή Κρυονερίου στο Σ.τ.Ε (1995), απόφαση Σ.τ.Ε για σύμπραξη “επιστημόνων των επιστημών υγείας” στη μελέτη περιβαλλοντικών όρων, δήλωση πρωθυπουργού Κ. Σημίτη (μετά τα μπλακ άουτ του Μαρτίου 1998), απαντήσεις του προέδρου του Ε΄ Τμήματος του Σ,τ.Ε σε ερωτήματα του υπουργού Δικαιοσύνης Ε. Γιαννόπουλου, κατασκευή της Γραμμής στο Κρυονέρι (1999), συνέχεια και συμμόρφωση ΔΕΗ με τις απαιτήσεις του Σ.τ.Ε (περί “επιστημόνων των επιστημών υγείας”).

l Κέντρο Υπερυψηλής Τάσης Αργυρούπολης.

Το ΚΥΤ Αργυρούπολης ένα από τα πέντε ΚΥΤ που ο σχεδιασμός του δικτύου είχε προβλέψει για την ηλεκτροδότηση της Αττικής (δεκαετία 1960), παράλειψη χωροθέτησής του κατά τον καθορισμό των χωροθετημένων περιοχών Υμηττού (1978), διόρθωση του λάθους (1997), συμφωνία με τον δήμο Ηλιούπολης, έκδοση όλων των αδειών για την κατασκευή του (1997-2002), μεταγενέστερες αντιδράσεις δήμου Αργυρούπολης, πρόταση Διοίκησης ΔΕΗ για αναβολή της κατασκευής του (και για κατασκευή Υποσταθμού 150 KV, αντί ΚΥΤ), ματαίωση της κατασκευής του από τον υπουργό Α. Τσοχατζόπουλο.

l Συνεργασία ΔΕΗ με τις ηλεκτρικές εταιρείες των βαλκανικών χωρών και την ευρωπαϊκή οργάνωση ηλεκτρικών εταιρειών UCPTE.

Διασυνδέσεις με τα δίκτυα των βαλκανικών χωρών και το δίκτυο UCPTE και ανταλλαγές ηλεκτρικής ενέργειας (1982-98), αποκοπή του δικτύου μας από το δίκτυο UCPTE λόγω του πολέμου στη Γιουγκοσλαβία (Σεπτέμβριος 1991), παράλληλη και σύγχρονη λειτουργία των ηλεκτρικών συστημάτων των βαλκανικών χωρών (1994-98), ενέργειες για την επανασύνδεση του δικτύου μας με το δίκτυο UCPTE και τη σύνδεση μ’ αυτό των δικτύων Βουλγαρίας και Ρουμανίας (1994-98), ευτυχές αποτέλεσμα (2004).

l Διασύνδεση των ηλεκτρικών δικτύων Ελλάδας και Ιταλίας.

Μελέτες μέχρι το 1985, απόφαση Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (1985), χρηματοδότηση της μελέτης σκοπιμότητας, μελέτες περιόδου 1989-90, απόφαση για χρηματοδότηση της Διασύνδεσης από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα (Απρίλιος 1990), ολοκλήρωση του Έργου στα τέλη 2001.

l Διασύνδεση των ηλεκτρικών δικτύων Ελλάδας και Τουρκίας.

Διαπραγματεύσεις ετών 1989-90 χωρίς συμφωνία, αρνητική άποψη υφυπουργού Β. Τσουδερού για συνέχισή τους (Φεβρουάριος 1993) και θετική υπουργού Μ. Παπακωνσταντίνου (Ιούλιος 1993), εισήγηση ΔΕΗ για νέες διαπραγματεύσεις και έγκριση υπουργών Κ. Παπούλια και Κ. Σημίτη (Ιανουάριος 1994), διαπραγματεύσεις χωρίς αποτέλεσμα (1994), μελέτες για διασύνδεση τουρκικού συστήματος με το σύστημα των βαλκανικών χωρών (1994-98), μελέτες 1999-2001 με κατάληξη την κατασκευή της Διασύνδεσης (του τουρκικού τμήματος το 2006 και του ελληνικού το 2008).

l Απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.

Οδηγία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, επιλογή συστήματος οργάνωσης και λειτουργίας του ηλεκτρικού τομέα από Ομάδα εργασίας ΔΕΗ και την εταιρεία ΝΕRΑ (1995-96), έγκρισή της από την Κυβερνητική Επιτροπή με εισήγηση υπουργού Β. Παπανδρέου (1997), ψήφιση Ν. 2773/1999 για την “απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας” (Δεκέμβριος 1999), διθυραμβικές δηλώσεις υπουργών για το νέο θεσμικό πλαίσιο (Νοέμβριος 1999-Σεπτέμβριος 2001), ομολογία της αποτυχίας του (Δεκέμβριος 2001), ανεπιτυχείς απόπειρες ΡΑΕ και ΥΠΑΝ για διόρθωση του Ν. 2773/1999 (2002), τελευταία προσπάθεια με νομοσχέδιο για την “αξιοποίηση του γεωθερμικού δυναμικού, τηλεθέρμανση δίκτυα ηλεκτρισμού και άλλες διατάξεις”, ψήφιση του νομοσχεδίου ως Ν. 3175/2003, με το άρθρο 23 “ρυθμίσεις για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας” (Ιούλιος 2003), κατάρτιση από τη ΡΑΕ του “κώδικα διαχείρισης του συστήματος και συναλλαγών ηλεκτρικής ενέργειας” (Δεκέμβριος 2003), έγκρισή του από τον υπουργό Ανάπτυξης (Μάιος 2005).