Ελληνοτουρκικές σχέσεις: Ενοχλητικά διλήμματα και ερωτήματα

 

(Ε¹ιστολή του Ραφαήλ Πα¹αδό¹ουλου, ομότιμου καθηγητή Θερμοδυναμικής, ¹ου στάλθηκε στην ÇΚαθημερινήÈ στις 18.1.09)

 

 

Η ψυχραιμία και σύνεση ¹ου συνιστά η Κυβέρνηση χρειάζονται ¹ρωτίστως για μια κριτική ε¹ανεξέταση της ¹ολιτικής ¹ου ασκήθηκε για τη διευθέτηση των ελληνοτουρκικών διαφορών. Σε κά¹οια βασικά σημεία η ¹ολιτική αυτή ¹ροδίδει αντιφάσεις, έλλειψη ¹ροσανατολισμού και σωστής ιεραρχήσεως και, ¹ιθανώς λόγω αυτού, ¹αρουσιάζεται ιδιαίτερα ε¹ιρρε¹ής στις ǹαραινέσειςÈ των γνωστών ασ¹όνδων φίλων. Ενδεικτικό ¹αράδειγμα είναι ο τρό¹ος αντιμετω¹ίσεως ¹ου έτυχε η αμφισβήτηση  α¹Õ τη γείτονα χώρα του Διεθνούς Δικαίου της Θαλάσσης και τα συγγενή θέματα  του casus belli και της ¹ροσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

           

Η Ελλάδα, στα ¹ρώτα χρόνια της ισχύος του Δικαίου της Θαλάσσης, δεν άσκησε τα δικαιώματά της ούτε στο βαθμό ¹ου χρειάζονταν για μια μικρή διεύρυνση των χωρικών υδάτων, ώστε να εκλείψει η διαφορά ανάμεσα στα θαλάσσια και εναέρια σύνορα ¹ου χρησιμο¹οιείται σαν ¹ρόσχημα για τις ο¹οιεσδή¹οτε ¹αραβιάσεις του εναέριου χώρου.

Στις αρχές της δεκαετίας του Õ90 η Τουρκική Εθνοσυνέλευση α¹εφάσισε ¹ως το Διεθνές Δίκαιο της Θαλάσσης δεν έχει εφαρμογή στο Αιγαίο και κάθε α¹ό¹ειρα της Ελλάδας να το εφαρμόσει α¹οτελεί casus belli. Η ελληνική κυβέρνηση δεν κατήγγειλε την Τουρκία στους Διεθνείς Οργανισμούς, ούτε ζήτησε την ¹ολιτική στήριξη της Ευρω¹αϊκής Ενώσεως για την εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου. Εκτός α¹ό τις διακηρύξεις ¹ως δεν θα ε¹ιτρέψουμε αμφισβήτηση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων, ¹ως η μόνη ελληνοτουρκική διαφορά ¹ου αναγνωρίζεται είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρη¹ίδας κλ¹, η αντίδραση της χώρας ε¹ί της ουσίας φάνηκε να ¹εριορίζεται στη στείρα και αντι¹αθή άρνησή της να ε¹ιτρέψει τη χρηματοδότηση της Τουρκίας α¹Õ την Ε.Ε.

Η ελληνική κυβέρνηση ¹αρέλειψε ε¹ίσης να θέσει θέμα άρσεως του casus belli στο Ευρω¹αϊκό Συμβούλιο το 1995 όταν συμφώνησε όχι μόνο στη χρηματοδότηση της Τουρκίας αλλά και στην τελωνειακή της ένωση με την Ευρώ¹η.

Το 1996 είχαμε ε¹εισόδιο των Ιμίων και την ε¹ίσημη διατύ¹ωση της Çθεωρίας των γκρίζων ζωνώνÈ.

Λίγο αργότερα στο Ευρω¹αϊκό Συμβούλιο της Μαδρίτης η Ελλάδα δέχτηκε να μη ¹ροβεί σε έρευνες για την αναζήτηση ¹ετρελαίου στο Αιγαίο.

Το 1999, στο Ευρω¹αϊκό Συμβούλιο του Ελσίνκι, η Ελλάδα συμφώνησε στην ανακήρυξη της Τουρκίας σαν υ¹οψήφιας για την ένταξη χώρας χωρίς, και ¹άλι, να θέσει θέμα άρσεως του casus belli. Συμφωνήθηκε κά¹οιο χρονοδιάγραμμα δια¹ραγματεύσεων για τη διευθέτηση των ελληνοτουρκικών διαφορών  αλλά η Ελλάδα και η Τουρκία συμφώνησαν με την Ε.Ε. να ¹αρα¹έμψουν στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης εκείνες α¹Õ τις διαφορές τους ¹ου θα έμεναν άλυτες μέχρι το τέλος του 2004.

Τον Ιούνιο του 2004 ο ¬Έλληνας Πρωθυ¹ουργός δήλωσε στο Ευρω¹αϊκό Συμβούλιο ¹ως η Ελλάδα και η Τουρκία α¹αλλάσσουν εαυτές α¹Õ την υ¹οχρέωση της ¹ροσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο διότι υ¹άρχει η κοινή ¹ε¹οίθηση ¹ως οι ελληνοτουρκικές διαφορές θα διευθετηθούν με δια¹ραγματεύσεις.

           

Το συμ¹έρασμα είναι ¹ως με την α¹ραξία μας καλλιεργήσαμε την εντύ¹ωση ¹ως δεν είχαμε δυσκολία να ζήσουμε με casus belli και να συμμορφωθούμε με την κεντρική τουρκική θέση ¹ως το Διεθνές Δίκαιο της Θαλάσσης δεν μ¹ορεί να εφαρμοστεί στο Αιγαίο.

Και μÕ αυτόν τον τρό¹ο εξυ¹ηρετήσαμε ε¹ίσης και τον δεύτερο στόχο του casus belli ¹ου ήταν, και είναι, η διαιώνιση του σημερινού status quo ¹ου, εκτός α¹Õ ταÕ άλλα, κάνει την ¹ροσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο ¹ολύ λιγότερο ελκυστική για την ¹λευρά μας. Το τελευταίο αυτό τονίστηκε α¹ό τους αρμοδίους λίγα χρόνια ¹ριν, με αφορμή την ¹ρόταση του ¹ρώην Προέδρου της Δημοκρατίας για ¹ροσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, σε συνδυασμό με το ότι μια τέτοια ¹ροσφυγή θα έδινε στους γείτονες την ευκαιρία να διευρύνουν τις διεκδικήσεις των. ΠαρÕ όλα αυτά το status quo  υ¹ήρχε, υ¹άρχει και δεν ¹ρόκειται να αλλάξει μονομερώς α¹Õ την Ελλάδα και η κλιμάκωση των τουρκικών διεκδικήσεων, καθώς και η σημερινή κατάσταση θα έ¹ρε¹ε  να μας είχε ¹είσει ¹ως και οι δια¹ραγματεύσεις, αλλά και η ¹ροσφυγή στη διαιτησία, δεν μ¹ορεί ¹αρά να έχουν ανοικτή ατζέντα και ¹ως η  ¹αράταση της εκκρεμότητας είναι ιδιαίτερα δυσμενής για μας.

            Κατά συνέ¹εια η εμ¹ιστοσύνη και ¹ροτίμηση της δικής μας ¹λευράς  στις ανοικτές δια¹ραγματεύσεις, χωρίς χρονοδιαγράμματα ¹ροσφυγής  στο Δικαστήριο, είναι τουλάχιστον ¹ερίεργη. Η ευλαβική ¹ροσδοκία του – κατά την ελληνική αντίληψη – εξευρω¹αϊσμού της Τουρκίας είναι σήμερα το ίδιο ¹ειστική όσο και ο, αλήστου μνήμης, ισχυρισμός μας ¹ως οι ελληνοτουρκικές διαφορές αφορούν μόνο στην οριοθέτηση της υφαλοκρη¹ίδας. 

 

Μια ¹ρόταση θα ήταν, ¹ριν α¹Õ την αξιολόγηση της ενταξιακής ¹ορείας της Τουρκίας, να ζητήσουμε α¹ό την Ε.Ε. την αναζω¹ύρωση της Συμφωνίας του Ελσίνκι, για δια¹ραγματεύσεις με ¹ροκαθορισμένο χρονοδιάγραμμα ¹ροσφυγής στο Δικαστήριο, σε συνδυασμό με την άρση του casus belli.