Για την κακοποίηση της ελληνικής γλώσσας

Μια επιστολή στην «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» και ένα άρθρο στους «ΑΝΤΙΛΟΓΟΥΣ»

Επιστολή στην «Καθημερινή» (17.12.2020)

ΡΑΦΑΗΛ ΜΕΝ. ΜΑΪΟΠΟΥΛΟΣ

Πρώην Γενικός διευθυντής Μεταφοράς ΔΕΗ

Κύριε διευθυντά,

Γράφω την παρούσα, με αφορμή τα πρόσφατα εξαίρετα άρθρα στην “Καθημερινή” των Πάσχου Μανδραβέλη (“Τα εθνικά συμπλέγματα”, ‘Κ’ 5.12.2020) και Τάκη Θεοδωρόπουλου (“Οι ελληνοποιήσεις του κ. Μπαμπινιώτη”, ‘Κ’ 6.12.2020).

Θυμάμαι τον Γεώργιο Στρίγκο, καθηγητή μας στο μάθημα “Θερμοκινητήρες και Λέβητες” στο Ε. Μ. Πολυτεχνείο, να μας λέει, το 1958: “Όταν βλέπω να γράφετε την λέξη οπή με δασεία, διαολίζομαι!”.

Σήμερα, το 2020, δεν αντέχω στον πειρασμό να μην αντιπαραβάλω την προσήλωση του Γ. Στρίγκου, μηχανολόγου μηχανικού, στη σωστή χρήση της γλώσσας –προσήλωση που τον έκανε να “διαολίζεται” με τη δασεία στην οπή– με την επιλογή του κ. Γ. Μπαμπινιώτη, γλωσσολόγου και πανεπιστημιακού καθηγητή, να κηρύξει σταυροφορία κατά της χρήσης ξένων λέξεων και όχι σταυροφορία κατά της κακοποίησης της γλώσσας από πολιτικούς, δημοσιογράφους και άλλους με δημόσιο λόγο που καθημερινά μας βομβαρδίζουν με βαρβαρισμούς/σολοικισμούς (“διαφωνώ κάθετα”, “θα/να παράξουμε”, “οι μετοχές διαπραγματεύονται”, “πιθανά, ο Υπουργός θα ανακοινώσει”, “απλά έλεγα”, “κατ’ αρχήν θα ήθελα να πω” κ.τ.τ.).

Ελάχιστη παρηγοριά να βλέπουμε κάποιους πολίτες, που “διαολίζονται” με τη θλιβερή αυτή κατάσταση, να αντιδρούν με επιστολές στα ΜΜΕ ή αλλιώς στις συναναστροφές τους. (Η σύζυγος γνωστού μου, όταν άκουσε στο τηλέφωνο φίλη της να λέει “Θα ήθελα να μιλήσω στον άντρα σου άμεσα”, απάντησε : “Δυστυχά, δεν είναι αυτή τη στιγμή εδώ”!).

Άρθρο στους «ΑΝΤΙΛΟΓΟΥΣ», Ενότητα «Σχολιάζουμε, Ρωτάμε» (16.3.2013)

Η κακοποίηση της γλώσσας μας και η σιωπή της «πνευματικής ηγεσίας»

του Ραφαήλ Μεν. Μαϊόπουλου

1. Δεν προλαβαίνουμε να ανοίξουμε την τηλεόραση ή το ραδιόφωνο και αρχίζουν να μας πονούν τα αυτιά απ’ τους βαρβαρισμούς με τους οποίους μας βομβαρδίζουν άνθρωποι της δημοσιογραφίας, του συνδικαλισμού και της πολιτικής, ολόκληρου του πολιτικού φάσματος:

- «Η κυβέρνηση να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις άμεσα».

- «Κατ’ αρχήν να δούμε το ρεπορτάζ».

- «Οι μετοχές σήμερα διαπραγματεύονται σε υψηλά επίπεδα».

- «Ο υπουργός είπε απλά ότι...».

- «Οι συνδικαλιστές διαφώνησαν κάθετα με τον υπουργό».

- «Ο συνάδελφος πιθανά να ήθελε να πει ότι...».

- «Ο υπουργός είχε δηλώσει προηγούμενα πως...».

Τα ίδια, σε μικρότερη ίσως έκταση, διαβάζουμε και στον Τύπο.

Πού θα σταματήσει το κακό αυτό; Μήπως μας μέλλεται στην επόμενη βαρβαρική επιδρομή ν’ ακούσουμε: «Πηγαίνει στις συνεδριάσεις της Βουλής ανελλιπά», «Ο αρχηγός τον μεταχειρίστηκε δυσμενά», «Το κόμμα τον έχει ευνοήσει σκανδαλωδά», «Τα κοιτάσματα εκμεταλλεύονται εντατικά»;

2. Μπορεί τέτοια βάρβαρη γλώσσα να χρησιμοποιεί ο «δημοτικιστής» μας δημοσιογράφος (πολιτικός), όταν όμως χρειαστεί... θα θυμηθεί και τον Ελύτη.

Δεν είναι απίθανο, σε κάποια εκδήλωση για τη γλώσσα, να τον ακούσουμε:

- να αρχίζει με τα προσφιλή του:

«Κατ’ αρχήν, σας ευχαριστούμε που ανταποκριθήκατε άμεσα στην πρόσκλησή μας να συμμετάσχετε στην εκδήλωση αυτή, που στόχο έχει να τονίσουμε πως η γλώσσα μας δεν διαπραγματεύεται τις ρίζες της και να πούμε απλά ότι όλοι εμείς διαφωνούμε κάθετα με τις αστήρικτες απόψεις που προηγούμενα έχουν εκφράσει κάποιοι, πιθανά κακόβουλα, πιθανά λόγω άγνοιας» και

- να τελειώνει με Ελύτη, κάπως έτσι:

«Η γλώσσα μας είναι αυτή που τραγουδάει ο Ελύτης στο ‘Άξιον εστί’:

Τὴ γλῶσσα μοῦ ἔδωσαν ἑλληνική.

Μονάχη ἔγνοια ἡ γλῶσσα μου, μὲ τὰ πρῶτα-πρῶτα Δόξα Σοι!

Μονάχη ἔγνοια ἡ γλῶσσα μου, μὲ τὰ πρῶτα λόγια του ‘Ύμνου!

Ας μας εμπνέουν λοιπόν κι ας μας καθοδηγούν πάντα οι εξαίσιοι στοίχοι του ποιητή»!

3. Αν, όμως, η δημοτική μας γλώσσα είναι αυτή που μας «διδάσκουν» οι «δημοτικιστές» δημοσιογράφοι και πολιτικοί, τότε:

- ας ξαναγράψουμε τη σχολική γραμματική, που στραβά μαθαίνει στα παιδιά μας πως:

- Οι μετοχές δεν «διαπραγματεύονται», όπως... τα πετρελαϊκά κοιτάσματα δεν «εκμεταλλεύονται».

- Τα «πιθανά» και «προηγούμενα» δεν είναι επιρρήματα της δημοτικής, αλλά επίθετα, ενώ τα αντίστοιχα επιρρήματα είναι «πιθανώς» και «προηγουμένως».

- ας διορθώσουμε τα λεξικά μας, που γράφουν πως τάχα:

- Άλλη είναι η σημασία του άμεσα και άλλη του αμέσως. Άμεσα είναι το αντίθετο του έμμεσα και σημαίνει ‘απ’ ευθείας, χωρίς τη μεσολάβηση κανενός’. Αμέσως σημαίνει ‘χωρίς καθυστέρηση, τώρα’.

- Το κατ’ αρχήν αντιστοιχεί στο λατινικό in principio και σημαίνει ‘ως θέμα αρχής’. Το κατ’ αρχάς σημαίνει στην αρχή, πρώτα απ’ όλα.

- Η διαφωνία μπορεί να είναι «πλήρης», «μερική», «ριζική» κ.λ.π., όχι όμως... «κάθετη».

- Απλά σημαίνει ‘με απλό τρόπο, με απλότητα’, ενώ απλώς σημαίνει ‘μόνο’.

4. Μπροστά σ’ αυτήν την κακοποίηση της γλώσσας μας οι «άνθρωποι του πνεύματος» σιωπούν!

Γράφει και ξαναγράφει, για παράδειγμα, η «Καθημερινή», ακόμα και σε κύρια άρθρα της: «Η χώρα μας χρειάζεται άμεσα μεταρρυθμίσεις», «Άμεσα στη Βουλή οι νόμοι για τους φόρους», «Απόφαση άμεσα», «Οι βουλευτές διαφώνησαν κάθετα» κ.τ.τ.

Και οι συνεργάτες της, οι πανεπιστημιακοί καθηγητές Χρ. Γιανναράς και Θ. Βερέμης, ο λόγιος, και αρχισυντάκτης της, Ν. Ξυδάκης κ.α., σιωπούν και ανέχονται την ασχήμια!

Μόνο κάποιοι αναγνώστες της κάπου-κάπου διαμαρτύρονται, μιλούν όμως σε «ώτα μη ακουόντων».

Η πνευματική και πολιτική ηγεσία του τόπου δείχνει να έχει εκχωρήσει στα ΜΜΕ, την εξουσία να ορίζουν τους κανόνες γραφής και ομιλίας και να μας διδάσκουν πώς να μιλάμε και να γράφουμε τη γλώσσα μας.

Όταν λοιπόν τα ΜΜΕ «διδάσκουν γλώσσα», οι πολιτικοί, καθηγητάδες, λόγιοι πρέπει να συμμορφώνονται!

5. Ποια η ελπίδα, όταν βλέπουμε μια χώρα να έχει τόσο όμορφη γλώσσα, η γλώσσα αυτή να κακοποιείται τόσο βάναυσα και κανένας να μην κάνει τίποτα;