Ομακροχρόνιος¹ρογραμματισμός¹ροϋ¹όθεση γιατηνα¹ελευθέρωσητης αγοράςηλεκτρικήςενέργειας

 

(Άρθροτου Ραφαήλ Μ.Μαϊό¹ουλου, ¹ουδημοσιεύτηκεστηνÇΚαθημερινήÈστις 13.10.02)

 

 

1.Ο ν. 2773/1999 για τηνα¹ελευθέρωση τηςαγοράςηλεκτρικήςενέργειας δημοσιεύτηκετον Δεκέμβριο1999. 

Η ψήφισητου νόμουαυτού, ¹ουάλλαξε εκθεμελίων τονμέχρι τότετρό¹οοργάνωσης καιλειτουργίαςτου ηλεκτρικούτομέα τηςχώρας, έγινε χωρίςνα ¹ροηγηθεί ηδημόσιασυζήτηση και ηαντι¹αράθεσηα¹όψεων ¹ου ησοβαρότητα τουθέματοςε¹έβαλλε.Κά¹οιοι α¹ό τους αρμόδιουςδενε¹ιθυμούσανμια τέτοιασυζήτηση,άλλοι ¹ροτίμησαννα σιω¹ήσουνκαι οι¹ερισσότεροιμάλλον δεν αντελήφθησαντηνκρισιμότητατου ζητήματος.Οι φωνές ¹ουδημόσιαεξέφρασαν μιαÇάλλη ά¹οψηÈ,ε¹ισημαίνονταςτην ¹ροβληματικότητατου, τότε,σχεδίου νόμουυ¹ήρξαν ελάχιστεςκαι δεν έτυχαν τηςδέουσας¹ροσοχής. 

Σήμερα,σχεδόν τρίαχρόνια μετάτην ψήφιση τουνόμου, οηλεκτρικόςτομέας τηςχώραςβρίσκεται σεαδιέξοδο: ούτεανταγωνισμόςστην αγοράανα¹τύσσεταιούτε νέες μονάδες¹αραγωγήςκατασκευάζονται.

Τηναδυναμία του ν.2773/1999 να ε¹ιτύχειτηνÇα¹ελευθέρωση τηςαγοράςηλεκτρισμούÈφαίνεται ¹ως,τελικά,αντελήφθησανκαι οιαρμόδιοι, γι'αυτό και σήμεραε¹ιχειρούν τηντρο¹ο¹οίησή του.

Στοκείμενο αυτό (α)υ¹οστηρίζεταιη ά¹οψη ¹ως και η¹ροσ¹άθεια αυτήθα α¹οτύχει,αφού το¹ροτεινόμενοσχέδιο νόμου,και με τις νέεςρυθμίσεις ¹ουεισάγει (για ταÇΠιστο¹οιητικάΔιαθεσιμότηταςΙσχύοςÈ κ.λ¹.),διατηρείουσιαστικά τοίδιο Çμοντέλο ανταγωνισμούȹου σημείωσετην, σήμερα α¹ό όλους,ομολογούμενηα¹οτυχία και (β)¹ροτείνεται η,κατά τη γνώμητου συντάκτη,αρμόζουσα λύσηστο ¹ρόβλημα.

 

2.Το μοντέλοανταγωνισμούτου ν. 2773/1999 και της¹ροτεινόμενηςτρο¹ο¹οίησήςτου:

l       Δενείναι συμβατόμε τονÇμακροχρόνιοενεργειακό σχεδιασμόÈ, στονο¹οίο ο ίδιος νόμοςστηρίζει τηνÇασφάλεια τουενεργειακούεφοδιασμού τηςχώραςÈ, μεμοιραίασυνέ¹εια ούτετο μοντέλοαυτό αλλά ούτεκαι ο ενεργειακόςσχεδιασμός ναμ¹ορούν ÇνόμιμαÈναλειτουργήσουν.

l       Είναιμοντέλομεγάλωναβεβαιοτήτων για¹αραγωγούς καικαταναλωτές,ασκό¹ως¹ολύ¹λοκο καιδυσεφάρμοστο,¹ου αγνοεί τιςιδιαιτερότητεςτου ηλεκτρικούμας συστήματοςκαι δενσυμβάλλει στηδημιουργίανέωνηλεκτρο¹αραγωγών.

 

3.Για το ¹ρώτοζήτημα:

α.Ο ν. 2773/1999 και η¹ροτεινόμενητρο¹ο¹οίησή τουθεσμοθετούν τόσοτονÇμακροχρόνιοενεργειακόσχεδιασμόÈ όσοκαι τηλειτουργία τηςÇημερήσιαςαγοράς ηλεκτρικήςενέργειαςÈ.

                  Όμως,οβραχυχρόνιοςανταγωνισμόςτης ÇημερήσιαςαγοράςηλεκτρικήςενέργειαςÈ δενμ¹ορεί ναασκηθεί στο¹λαίσιο καικάτω α¹ό τους¹εριορισμούς τουÇμακροχρόνιουσχεδιασμούÈκαι,αντιστρόφως, ο τελευταίοςε¹ιβάλλειμοντέλοανταγωνισμούδιαφορετικόα¹ό εκείνο τηςÇημερήσιαςαγοράςÈ, αφού:

l       ηε¹ιλογή τουÇμακροχρόνιουσχεδιασμούÈε¹ιβάλλει τηχορήγησηαδειώνηλεκτρο¹αραγωγήςύστερα α¹όδιαγωνισμούς, καιγιαισχύ-ενέργειακαι γεωγραφική¹εριοχή εγκατάστασηςτων μονάδων¹αραγωγής ¹ου θαέχουνκαθοριστεί στααντίστοιχα¹ενταετή-δεκαετή¹ρογράμματα,

l       ηε¹ιλογή τηςÇημερήσιας αγοράςηλεκτρικήςενέργειαςÈσυνε¹άγεται:

- τηχορήγησηαδειώνηλεκτρο¹αρα­γωγήςόχι μεδιαγωνισμούςαλλά με άλλαÇαντικειμενικάÈκριτήρια και

- τονανταγωνισμό,για βραχυχρόνιες¹ωλήσεις, στηνκαθημερινήδιαγωνιστικήδιαδικασία τηςαγοράς. 

Καθέναξεχωριστά α¹ότα δύο αυτάμοντέλαανταγωνισμούδιαθέτει εσωτερικήσυνέ¹εια καιμ¹ορεί ναλειτουργήσειαυτόνομα, οσυνδυασμός τουςόμως, οδηγεί,αφού αυτάείναι μεταξύ τουςασύμβατα, σε μησυνε¹ές σύστημαοργάνωσης καιλειτουργίαςτου ηλεκτρικούτομέα, και αυτόακριβώςσυμβαίνει στονΝ. 2773/1999 και την¹ροτεινόμενη τρο¹ο¹οίησητου.

β.Την ασυνέ¹ειααυτή του ν. 2773/1999 οιαρμόδιοι τηÇδιόρθωσανÈ, στην¹ράξη, με τη...σιω¹ηρήκατάργηση των¹ερί μακροχρόνιουσχεδιασμούδιατάξεων του! 

Χορήγησανάδειεςηλεκτρο¹αραγωγήςχωρίς να έχει εκδοθείη, ε¹ιβαλλόμενηα¹ό τον Νόμο,Υ¹ουργική Α¹όφασηγια τονμακροχρόνιοσχεδιασμό, και¹αρότι ο Νόμοςορίζει ότι ηυλο¹οίηση τουμακροχρόνιουενεργειακού σχεδιασμούα¹οτελεί ένανα¹ό τουςÇειδικότερους όρουςκαι ¹ροϋ¹οθέσειςÈχορήγησης  τωναδειώνηλεκτρο¹αραγωγή

 

4.Για το  δεύτεροζήτημα:

α.Το¹ροτεινόμενο μοντέλοανταγωνισμούδεν ευνοεί τηνανά¹τυξη της ιδιωτικήςηλεκτρο¹αραγωγής, αφού,με την α¹ουσίαμεσομακρο¹ρόθεσμωνσυμβάσεων¹ώλησηςηλεκτρισμού,ε¹ιβάλλει στουςηλεκτρο¹αραγωγούςυψηλούςε¹ιχειρηματικούςκινδύνους, ¹ουδεν καλύ¹τονταια¹ό τοναμφιβόλου α¹οτελεσματικότηταςμηχανισμό τωνÇΠιστο¹οιητικώνΔιαθεσιμότηταςΙσχύοςÈ.

Οιυψηλές α¹οδόσειςκεφαλαίου, ¹ουα¹αιτούνταιγια τηναντιμετώ¹ισητων κινδύνωναυτών, δενμ¹ορούν ναε¹ιτευχθούν, μετιμές ρεύματοςα¹οδεκτές α¹ότην ελληνικήκοινωνία, ηο¹οία βλέ¹ει τηνηλεκτρικήενέργεια ως ζωτικήςσημασίαςÇυ¹ηρεσία κοινήςωφέλειαςÈ και ωςβασικόσυντελεστή ¹αραγωγήςκαι θεωρείακόμα και τιςσημερινέςτιμές υψηλές.

β. Η¹ρόσφατη¹ρόταση τηςκατά¹ροτεραιότητα ένταξηςστο Σύστηματου 70% της ισχύοςτων νέωνμονάδων ¹αραγωγήςείναι αμφίβολοαν μ¹ορεί ναεφαρμοστεί (ωςαντίθετη μετην αρχή τηςίσηςμεταχείρισηςτων ¹αραγωγών),και, ε¹ι¹λέον,είναι ÇδώροάδωροÈ για τους¹αραγωγούςεκείνους, ¹ουδεν θα έχουνεξασφαλίσει τουςα¹αραίτητους¹ελάτες.

                  Σεσυνθήκεςμεγάλωναβεβαιοτήτων,χωρίςεξασφαλισμένη¹ελατεία νέοι¹αραγωγοί δενθα υ¹άρξουν και,α¹ό την άλλημεριά, ¹ελάτεςγια τους νέουςηλεκτρο¹αραγωγούςδεν θα βρεθούν, αν οιτελευταίοι δενμ¹ορέσουν να¹είσουν ότιείναι σε θέσηνα ¹ροσφέρουνσυνέχεια στην¹αροχή ρεύματοςκαι χαμηλέςτιμές.

γ. Χωρίςτην ύ¹αρξη όμωςνέων ¹αραγωγών,ούτε νέοι¹ρομηθευτέςηλεκτρισμούμ¹ορεί ναυ¹άρξουν.

Η¹ροτεινόμενηυ¹οχρεωτική α¹ότη ΔΕΗ διάθεσηÇΠιστο¹οιητικώνΔιαθεσιμότηταςΙσχύοςÈ, μεστόχο ναυ¹άρξουν νέοι¹ρομηθευτέςστην αγορά, είναι¹ροβληματικήως ¹ρος τηνυλο¹οίηση τηςκαι σίγουραανα¹οτελεσματική:

- Πώς η ΔΕΗ θαυ¹οχρεωθεί ναÇδιαθέσειÈ ταμέσα ¹αραγωγής,¹ου της είναια¹αραίτητα γιατην εκ¹λήρωσησυμβατικών υ¹οχρεώσεων,τις ο¹οίες έχειαναλάβειέναντι ¹ελατών της,ε¹ειδή ακριβώςείχε¹ροηγουμένωςεξασφαλίσειτηνα¹αιτούμενη¹αραγωγικήισχύ; (Εκτός καιαν διατεθούνστους¹ρομηθευτές,ǹακέτοÈ με ταÇΠιστο¹οιητικάÈ,και ¹ελάτες της,θέλουν δενθέλουν!).

- Ακόμα, ¹ώς ναδεχτεί κανείςότι θα υ¹άρξουν¹ρομηθευτές-μη¹αραγωγοί ¹ρόθυμοινα ε¹ενδύσουνÇβαριάÈ, για ναμ¹ορούν νααγοράζουνηλεκτρικήενέργεια α¹ότον μοναδικό¹αραγωγό καισυγχρόνωςανταγωνιστήτους¹ρομηθευτή, τηΔΕΗ, καικαταναλωτές¹ου θαδιακινδυνεύσουν,μέσα σε κλίμααβεβαιότητας,την αλλαγή τουαξιό¹ιστου ¹ρομηθευτήτους;

δ. Η¹ολύ¹λοκηδιαγωνιστικήδιαδικασία τηςημερήσιαςαγοράςηλεκτρισμούτου¹ροτεινόμενουμοντέλου ανταγωνισμούκανένανα¹ολύτως λόγού¹αρξης δεν έχει,αφού α¹ό αυτήνεξαιρείταιυ¹οχρεωτικά,λόγω των γνωστώντεχνικών καιοικονομικών¹εριορισμώντου ηλεκτρικούμαςσυστήματος, τοσύνολο σχεδόντων μονάδων¹αραγωγής.

 

5.Το μοντέλοανταγωνισμούτου ν. 2773/1999 α¹έτυχεκαι ο¹οιαδή¹οτεα¹ό¹ειραÇε¹ιδιόρθωσήςÈτου, ό¹ως ηε¹ιχειρούμενημε την¹ροτεινόμενητρο¹ο¹οίηση τουνόμου, είναιβέβαιο ¹ωςε¹ίσης θαα¹οτύχει.

Ημοναδική λύση,στην¹ραγματικότητατης ελληνικήςαγοράςηλεκτρισμού,είναι ναεγκαταλειφθείτο μοντέλοαυτό και ναυιοθετηθεί έναάλλο, ¹ιοÇσυντηρητικόÈ,α¹λούστερο, ¹ουνα μην αγνοεί τιςιδιαιτερότητεςτης ελληνικήςαγοράς και ναείναι συμβατόμε τονμακροχρόνιοσχεδιασμό (ό¹ωςαυτό ¹ου, με τηνονομασίαÇΣύστημα τουΚεντρικούΑγοραστήÈ, είχε¹ροτείνει στηΔΕΗ, το 1997, ησύμβουλοςεταιρεία NERA ωςισοδύναμο μετο ε¹ιλεγένα¹οτυχημένομοντέλο).

Ένατέτοιο μοντέλοθα στηρίζεταιστις εξής κατευθυντήριεςαρχές:  

l       ÇΠρωταρχικόςστόχοςÈ τηςαγοράςηλεκτρισμούείναι η, σεμακροχρόνιοορίζοντα, διασφάλισητων αναγκών τηςΧώρας σεηλεκτρικήενέργεια, ε¹αρκούς¹οιότητας και¹ροσιτών τιμών,και σε αυτόντον ǹρωταρχικόστόχοÈυ¹οτάσσονταιόλοι οι άλλοι στόχοι.

l       ΟǹρωταρχικόςÈ αυτόςστόχοςεξασφαλίζεταιμε τονμακροχρόνιο¹ρογραμματισμό[και δενÇεξαρτάταια¹οκλειστικάα¹ό την ανάληψηε¹ιχειρηματικούκινδύνου α¹ό τουςιδιώτεςÈ (ΠρότασηΡΑΕ 27.2.02)].

l       Αντικείμενοτουμακροχρόνιου¹ρογραμματισμούείναι, κυρίως, η¹ρόβλεψη της ζήτησης,ο καθορισμός τηςαναγκαίας γιατην κάλυψη τηςισχύος και ηε¹ιλογή τουκαυσίμου καιτης ¹εριοχής εγκατάστασηςτων μονάδων ¹αραγωγής.

l      Οανταγωνισμόςασκείται στο¹λαίσιο τουμακροχρόνιου¹ρογραμματισμού,μεδιαγωνισμούςγια αγορα¹ωλησίαρεύματος μεμεσομακροχρόνιασυμβόλαια, για¹οσότητεςενέργειας,¹εριοχέςεγκατάστασητων μονάδωνκαι καύσιμο,καθορισμέναα¹ό αυτόν. (Ο ανταγωνισμόςασκείται δηλ.¹ριν α¹ό τηνανάληψη σοβαρώνοικονομικώνυ¹οχρεώσεων α¹ότουςηλεκτρο¹αραγωγούςκαι δενε¹ιχειρείταισε μορφή ¹ουσυνε¹άγεταιτην, λόγω των¹εριορισμώντου ηλεκτρικούμαςσυστήματος, αυτοκατάργησητου.)

l       Ηανά¹τυξηιδιωτικήςηλεκτρο¹αραγωγήςδιευκολύνεταιμε μακροχρόνιασυμβόλαιααγορα¹ωλησίαςρεύματος (καιδενεμ¹οδίζεται α¹ό τιςαβεβαιότητεςτου ¹ολύ¹λοκουμοντέλουανταγωνισμούτου ν. 2773/1999 και της¹ροτεινόμενηςτρο¹ο¹οίησηςτου).

 

6.Την τολμηρή¹ολιτικήα¹όφαση τηςαλλαγής τουμοντέλουανταγωνισμούστην αγοράηλεκτρισμούείναι ανάγκηνα ¹άρει αμέσωςη ¹ολιτικήηγεσία.Περιθώρια γιαάλλα λάθη δενυ¹άρχουν ¹λέον. Ηχώρα έχει ήδηεισέλθει σε¹ερίοδομεγάλωνελλειμμάτωνηλεκτρισμού!