Από το βιβλίο του Ραφαήλ Μεν. Μαϊόπουλου “ΔΕΗ: ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ”

4

Η ΔΕΗ και άλλες ΔΕΚΟ

στην υπόθεση της Τράπεζας Κρήτης του Γ. Κοσκωτά

“Και μέντοι και Δίκη καταλήψεται

ψευδών τέκτονας και μάρτυρας”

(Και βέβαια η Δίκη θα συλλάβει

οπωσδήποτε αυτούς οι οποίοι

μεθοδεύουν ψεύδη και ψευδομαρτυρούν)

Ηράκλειτος (Κλήμ. Στρωμ. 5, 9)

Περίληψη

Το 1988-89 οι διοικητές των Δημοσίων Επιχειρήσεων και Οργανισμών κατηγορήθηκαν ότι το τρίμηνο Ιουλίου-Αυγούστου 1988, τότε που η Τράπεζα Κρήτης του Γ. Κοσκωτά αντιμετώπιζε προβλήματα ρευστότητας, “έσπευσαν να την συνδράμουν”, με “άνωθεν εντολή”, καταθέτοντας σ’ αυτή μεγάλα ποσά, τα οποία, με τις μετέπειτα εξελίξεις, έχασαν.

Οι διοικητές οκτώ ΔΕΚΟ παραπέμφθηκαν σε δίκη στο Εφετείο για απιστία σχετική με την υπηρεσία σε βαθμό κακουργήματος, ενώ ο Ανδρέας Παπανδρέου κατηγορήθηκε ως ηθικός αυτουργός στην απιστία πέντε διοικητών και δικάστηκε από το Ειδικό Δικαστήριο, χωρίς να παραστεί ούτε να εκπροσωπηθεί σ’ αυτό.

Τα επιχειρήματα που αντέταξαν οι ΔΕΚΟ υπήρξαν καταλυτικά και όλοι οι παραπεμφθέντες διοικητές αθωώθηκαν τελικώς από το Δικαστήριο.

Η ΔΕΗ, ήδη από το στάδιο της ανάκρισης, κατόρθωσε να αποδείξει ότι σε τίποτα δεν είχε ευνοήσει την Τράπεζα Κρήτης του Γ. Κοσκωτά και έτσι καμιά κατηγορία δεν απαγγέλθηκε κατά του διοικητή της.

Η άψογη συμπεριφορά της ΔΕΗ κατά τη συνεργασία της με την Τράπεζα Κρήτης του Γ. Κοσκωτά σημειώθηκε ως αποδεικτικό στοιχείο στην αθωωτική για τον Ανδρέα Παπανδρέου απόφαση του Ειδικού Δικαστηρίου.

Αποσπάσματα

α. Οι διοικητές των ΔΕΚΟ κατηγορούνται ότι, κατά την “κρίσιμη περίοδο” Ιουλίου- Σεπτεμβρίου 1988, “έσπευσαν” να καταθέσουν μεγάλα ποσά στην Τράπεζα Κρήτης, με “άνωθεν εντολές”

Ιούλιος ’88 – Μάρτιος ’90)

1. Το ζήτημα των καταθέσεων των Δημoσίων Επιχειρήσεων και Οργανισμών (ΔΕΚΟ) στην Τράπεζα Κρήτης του Γ. Κοσκωτά αναδείχτηκε με δημοσιεύματα του αθηναϊκού Τύπου, κυρίως το καλοκαίρι-φθινόπωρο του 1988.

Ιδού μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα από δημοσιεύματα της περιόδου εκείνης:

- “Οπως απεκάλυψε ‘Το Βήμα’ πριν από ένα μήνα, οι ΔΕΚΟ που είχαν κάποια σημαντικά ποσά κατατεθειμένα σε τραπεζικούς λογαριασμούς, ‘έσπευσαν’ να τα μεταφέρουν στην Τράπεζα Κρήτης, μόλις ξέσπασε ο καλοκαιρινός θόρυβος γύρω από τις δραστηριότητες της τραπέζης και που είχε σαν αποτέλεσμα τη μαζική ανάληψη ιδιωτικών καταθέσεων από τα ταμεία της. Σε ιδιωτικές συζητήσεις, οι διοικητές και πρόεδροι των εν λόγω ΔΕΚΟ αιτιολογούν αυτές τις τοποθετήσεις τους επικαλούμενοι ‘εντολές άνωθεν’ που προέρχονται από ‘κυβερνητικά στελέχη’...” (“Βήμα”, 9.10.88).

- “Οι δημόσιοι αυτοί Οργανισμοί μάζευαν τα χρήματα από τους Ελληνες φορολογούμενους και αντί να τα διαθέσουν στην παροχή υπηρεσιών προς το κοινωνικό σύνολο τα κατέθεταν στην Τράπεζα Κρήτης του Γ. Κοσκωτά. Ετσι, ο μεγαλοαπατεώνας είχε ρευστό όσο ήθελε για να προσπαθεί να εξαγοράσει τους πάντες και τα πάντα για λογαριασμό φυσικά του Καστρίου...” (Ελεύθερος Τύπος”, 29.10.88).

3. Το Ειδικό Πόρισμα Ελέγχου “για τις καταθέσεις επιχειρήσεων του ευρύτερου δημόσιου τομέα στην τράπεζα Κρήτης”, γνωστό ως “πόρισμα Καμάρα” (…) ανέφερε μεταξύ άλλων, τα εξής:

l Για τις καταθέσεις των ΔΕΚΟ στην Τράπεζα Κρήτης:

- “Ορισμένες από τις επιχειρήσεις και οργανισμούς του ευρύτερου δημόσιου τομέα έσπευσαν να συνδράμουν την Τράπεζα Κρήτης στην επίλυση του προβλήματος ρευστότητας που αντιμετώπιζε, αυξάνοντας τις καταθέσεις τους, παρά το γεγονός ότι είχεν ήδη εκδηλωθεί σοβαρή κρίση εμπιστοσύνης μεταξύ του αποταμιευτικού κοινού και της εν λόγω τράπεζας κατά την περίοδο αυτή”.

6. Μετά την ολοκλήρωση της ανάκρισης από τον εφέτη ανακριτή Ε. Κρουσταλάκη (…) το Συμβούλιο Εφετών αποφάσισε την παραπομπή σε δίκη των διοικητών οκτώ ΔΕΚΟ (…) για το αδίκημα της σχετικής με την υπηρεσία απιστίας σε βαθμό κακουργήματος.

Κατά των διοικητών των άλλων ΔΕΚΟ του πορίσματος Καμάρα (…) ουδεμία κατηγορία απαγγέλθηκε.

β. Οι ΔΕΚΟ απαντούν στις κατηγορίες με ισχυρά επιχειρήματα και οι παραπεμφθέντες διοικητές αθωώνονται από το Δικαστήριο

(Οκτώβριος ’88 – Μάϊος ’95)

1. Στις εναντίον τους κατηγορίες, οι ΔΕΚΟ και οι υπερασπιστές τους απάντησαν με θεμελιωμένα επιχειρήματα.

3. Τα κυριότερα από τα υπερασπιστικά επιχειρήματα των ΔΕΚΟ συνοψίζονται στις επόμενες παραγράφους 4-11.

12. Μετά τις δίκες που διεξήχθησαν, οι παραπεμφθέντες διοικητές των ΔΕΚΟ κηρύχθηκαν αθώοι, τρεις από το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Αθηνών, στις 17.4.92, και οι άλλοι, μετά από εφέσεις τους, από το Πενταμελές στις 10.4.95 και 9.5.95.

γ. Μετά τη δικαστική έρευνα, ουδεμία κατηγορία απαγγέλλεται κατά της ΔΕΗ για τις προθεσμιακές καταθέσεις της στην Τράπεζα Κρήτης

(Ιούνιος ’88 – Μάρτιος ’90)

2. Η ιστορία των προθεσμιακών καταθέσεων της ΔΕΗ, όπως και των άλλων ΔΕΚΟ, άρχισε στις αρχές 1987, μετά την έκδοση της αναφερθείσας πιο πάνω Πράξης του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος.

Στο πλαίσιο της Πράξης αυτής, η ΔΕΗ κατέθετε σε προθεσμιακούς λογαριασμούς, διάρκειας συνήθως επτά ως δέκα ημερών, τα κατά καιρούς πλεονάσματά της, μετά από πλειοδοτικούς διαγωνισμούς που διενεργούσε η αρμόδια Υπηρεσία της, η Διεύθυνση Οικονομικών Λειτουργιών (ΔΟΛ), και ενέκρινε ο διευθυντής της.

8. Η ΔΕΗ απάντησε στα δημοσιεύματα του Τύπου και στο πόρισμα Καμάρα σχετικά με τις καταθέσεις της στην Τράπεζα Κρήτης, με εμπεριστατωμένα υπομνήματα και επιστολές και στη συνέχεια στη δικαστική έρευνα που διενέργησε ο εφέτης ανακριτής Ε. Κρουσταλάκης, με έγγραφα και καταθέσεις των αρμόδιων στελεχών της ΔΟΛ.

11. Το τελικό και αδιαμφισβήτητο συμπέρασμα που προέκυπτε από όλα αυτά τα στοιχεία ήταν ότι η ΔΕΗ σε κανένα χρονικό διάστημα δεν είχε ευνοήσει την Τράπεζα Κρήτης του Γ. Κοσκωτά.

12. Ετσι, καμία κατηγορία δεν απαγγέλθηκε από τις δικαστικές αρχές κατά της ΔΕΗ για τις προθεσμιακές καταθέσεις της στην Τράπεζα Κρήτης.

δ. Ούτε και για τις εμφανισθείσες ως “άτοκες καταθέσεις” της στην Τράπεζα Κρήτης απαγγέλλεται κατηγορία κατά της ΔΕΗ, μετά τη δικαστική έρευνα

(Μάρτιος ’89 – Μάρτιος ’90)

1. Ο ισχυρισμός ότι η ΔΕΗ διατηρούσε άτοκες καταθέσεις όψεως στην Τράπεζα Κρήτης προβλήθηκε για πρώτη φορά στις 23.3.89, σε συνέντευξη τύπου της Ομοσπονδίας Εργαζομένων ΔΕΗ (ΟΜ.Ε/ΔΕΗ).

6. Στους ισχυρισμούς για “άτοκες καταθέσεις” της ΔΕΗ στην Τράπεζα Κρήτης, αντιδράσαμε αμέσως, με μια αναλυτική και σαφή ανακοίνωση, με το εξής, συνοπτικά, περιεχόμενο:

7. Από όλα αυτά τα αδιαμφισβήτητα στοιχεία πρέκυπτε, και αναφερόταν στην ανακοίνωση, ότι οι διαδικασίες που είχε ακολουθήσει η ΔΕΗ κατά τη συνεργασία της με την Τράπεζα Κρήτης ήσαν, και στον τομέα αυτόν, επιχειρηματικά, νομικά, και ηθικά άψογες ενώ, μετά τη διακοπή της συνεργασίας αυτής, ουδεμία ζημία της ΔΕΗ είχε υπάρξει.

8. Στην ανακοίνωση αυτή αποφύγαμε να διατυπώσουμε το ερώτημα γιατί ο προσωρινός επίτροπος της Τράπεζας Κρήτης είχε προτιμήσει να χάσει έναν πελάτη του μεγέθους και της φερεγγυότητας της ΔΕΗ και όχι να συμψηφίσει τις εισπράξεις που της είχε παρακρατήσει με τα δάνεια που η τράπεζά του της είχε χορηγήσει, όπως εμείς του είχαμε προτείνει.

9. Για να μη μείνει όμως ούτε η ελάχιστη αμφιβολία για το ότι η Τράπεζα Κρήτης δεν είχε τύχει ευνοϊκής μεταχείρισης από τη ΔΕΗ, έδωσα εντολή στη ΔΟΛ να υπολογίσει τον χρόνο παραμονής στην Τράπεζα Κρήτης των εισπραττόμενων/μεταφερόμενων ποσών λογαριασμών ρεύματος (και επομένως την αμοιβή της για τις ως άνω υπηρεσίες), στην περίοδο Ιανουαρίου 1987-Οκτωβρίου 1988, και να τον συγκρίνει με τους αντίστοιχους χρόνους:

- για την Τράπεζα Κρήτης, στην προ Γ. Κοσκωτά διετία και

- για άλλες τράπεζες, στη διετία 1987-88.

11. Σε όμοιο με τη μελέτη της ΔΟΛ συμπέρασμα, για τον χρόνο παραμονής των εισπράξεων λογαριασμών ΔΕΗ στην Τράπεζα Κρήτης κατά την περίοδο Ιανουαρίου 1987-Οκτωβρίου 1988, κατέληξε και ο έλεγχος που έγινε από τέσσερις ελεγκτές της Τράπεζας Κρήτης, μετά από εντολή του εφέτη ανακριτή Ε. Κρουσταλάκη.

12. Συμπερασματικά, το αποτέλεσμα και των δύο ως άνω ανεξάρτητων μεταξύ τους μελετών, για την αμοιβή της Τράπεζας Κρήτης για τις υπηρεσίες της προς τη ΔΕΗ τις σχετικές με την είσπραξη/μεταφορά ποσών εξόφλησης λογαριασμών ρεύματος, κατά την περίοδο 1987-88, ήταν ότι:

- η αμοιβή αυτή αντιστοιχούσε σε οιωνεί προμήθεια ύψους περίπου 400 εκατ. δρχ., ή ποσοστού 0,4% επί των εισπράξεων που είχαν “περάσει” από την Τράπεζα Κρήτης,

- η αμοιβή αυτή ήταν αρκετά μικρότερη τόσο από την αντίστοιχη αμοιβή της Τράπεζας Κρήτης στην προ Κοσκωτά περίοδο όσο και από τις αντίστοιχες αμοιβές άλλων τραπεζών.

13. Στις 31.5.89, μετά τη διαβίβαση του ως άνω πορίσματος ελέγχου των ελεγκτών της Τράπεζας Κρήτης στον εφέτη ανακριτή, κάποιες αθηναϊκές εφημερίδες, ερμηνεύοντας ως “χάσιμο” της ΔΕΗ την αμοιβή (οιωνεί προμήθεια) των 400 εκατ. δρχ. της Τράπεζας Κρήτης για τις προαναφερθείσες υπηρεσίες της, είχαν τους ανάλογους έντονους τίτλους και δημοσιεύματα:

- “Εχασε 400 εκατ. δρχ. η ΔΕΗ δρχ. από καταθέσεις στον Κοσκωτά” (“Ελευθεροτυπία”).

- “Εκφράζονται φόβοι ότι η ΔΕΗ υπέστη ζημία από την απώλεια τόκων, που ανέρχεται σε περίπου 400 εκατομμύρια δραχμές” (“Καθημερινή”).

- “Η ΔΕΗ ζημιώθηκε περίπου 400 εκατομμύρια δρχ., από τόκους” (“Νέα”).

14. Ο προσωρινός επίτροπος Ι. Καμάρας, που έβλεπε να ερμηνεύεται εσφαλμένα το δικό του πόρισμα (από το οποίο προέκυπτε πως οι τόκοι των 400 εκατ. δρχ. δεν ήσαν “απώλεια” της ΔΕΗ αλλά “πληρωμή” της στην Τράπεζα Κρήτης για προσφερθείσες υπηρεσίες) δεν αισθάνθηκε την ανάγκη να κάνει κάποιο διορθωτικό σχόλιο.

Τον καιρό εκείνο, όμως, τέτοιες ευαισθησίες δεν μετρούσαν. Το προέχον ήταν να κατηγορηθεί ο διοικητής της ΔΕΗ Γ. Μπιρδιμήρης για απιστία και ο Αντρέας Παπανδρέου για ηθική αυτουργία στην απιστία αυτή!

15. Τελικά, όπως και για τις προθεσμιακές καταθέσεις έτσι και για το ζήτημα των εισπράξεων/καταθέσεων των λογαριασμών ρεύματος, αποδείχτηκε πως καμία εύνοια δεν είχε δείξει η ΔΕΗ στην Τράπεζα Κρήτης του Γ. Κοσκωτά και έτσι καμία κατηγορία δεν της απαγγέλθηκε από τις δικαστικές αρχές.

ε. Στην αθωωτική για τον Ανδρέα Παπανδρέου απόφαση του Εδικού Δικαστηρίου σημειώνεται ως αποδεικτικό στοιχείο η άψογη συμπεριφορά της ΔΕΗ στη συνεργασία της με την Τράπεζα Κρήτης του Γ. Κοσκωτά

(Ιούλιος ’89 – Ιανουάριος ’92)

1. Στις 18 Ιουλίου 1989 η Βουλή με 166 ψήφους αποφάσισε την άσκηση ποινικής δίωξης κατά του Ανδρέα Παπανδρέου για ηθική αυτουργία σε απιστία των διοικητών των ΔΕΚΟ και διέταξε προανάκριση, την οποία ανάθεσε σε Προανακριτική Επιτροπή από δώδεκα βουλευτές.

2. Το από 14.9.89 πόρισμα της Προανακριτικής Επιτροπής έγινε δεκτό από τη Βουλή, η οποία στις 27 Σεπτεμβρίου 1989 παρέπεμψε τον Α. Παπανδρέου στο Ειδικό Δικαστήριο του άρθρου 86 του Συντάγματος, με την κατηγορία της ηθικής αυτουργίας σε απιστία περί την υπηρεσία κατ’ εξακολούθηση των διοικητών πέντε ΔΕΚΟ (ΕΛΤΑ, Ολυμπιακής Αεροπορίας, ΟΤΕ, Οργανισμού Ανασυγκροτήσεως Επιχειρήσεων και ΗΣΑΠ).

Η πρόταση στη Βουλή για την παραπομπή του Αντρέα Παπανδρέου υποβλήθηκε από τα επτά μέλη της Προανακριτικής Επιτροπής (Ν. Κατσαρό, Κ. Κωνσταντινίδη, Β. Μαντζώρη, Α. Ξαρχά, Β. Πολύδωρα και Γ. Σούρλα της ΝΔ και Σ. Νέστορα του Συνασπισμού), καθώς οι πέντε βουλευτές του ΠΑΣΟΚ (Λ. Βερυβάκης, Ε. Γιαννόπουλος, Α. Κακλαμάνης, Γ. Κατσιμπάρδης και Ι. Ποττάκης) είχαν αποχωρήσει, σε ένδειξη διαμαρτυρίας, επειδή είχε απορριφθεί πρότασή τους για τριήμερη παράταση προκειμένου να εξετασθούν και άλλοι μάρτυρες.

5. Η δίκη στο Ειδικό Δικαστήριο, στο οποίο ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν παρέστη ούτε εκπροσωπήθηκε, άρχισε στις 11.3.91 και τελείωσε στις 17.1.92, με την αθώωσή του.

7. Το σκεπτικό της αθωωτικής για τον Ανδρέα Παπανδρέου απόφασης του Ειδικού Δικαστηρίου ανέφερε, μεταξύ άλλων, για την υπόθεση των ΔΕΚΟ:

- Οι εκδότες εφημερίδων Χ. Λαμπράκης, Χ. Τεγόπουλος, Γ. Μπόμπολας, καθώς και οι δημοσιογράφοι Στ. Ψυχάρης, Γ. Λεβεντογιάννης και Γ. Μαύρος, που είχαν επιτεθεί με δριμύτητα στο παρελθόν κατά του πρώην Πρωθυπουργού για το αποκαλούμενο σκάνδαλο Κοσκωτά, στην αποκάλυψη του οποίου συνέβαλαν ουσιωδώς, με εύστοχα και τεκμηριωμένα δημοσιεύματά τους, σε συγκεκριμένες ερωτήσεις που τους υποβλήθηκαν απάντησαν με υπευθυνότητα και αντικειμενικότητα, ότι δεν γνωρίζουν αν έγιναν καταθέσεις χρημάτων Δημόσιων Επιχειρήσεων στην Τράπεζα Κρήτης με υπόδειξη του Ανδρέα Παπανδρέου, στον οποίο απέδωσαν “πολιτικές” μόνο ευθύνες.

- Οπως αποδείχτηκε, ο προσωπικός φίλος και έμπιστος του πρώην Πρωθυπουργού, διοικητής τότε της ΔΕΗ, Γ. Μπιρδιμήρης, απέσυρε το 1988 όλες τις καταθέσεις της στην Τράπεζα Κρήτης. Αν όμως ο κατηγορούμενος πρώην Πρωθυπουργός ήθελε να ενισχύσει τον Γ. Κοσκωτά και την Τράπεζα Κρήτης με καταθέσεις διαθέσιμων χρηματικών κεφαλαίων Δημόσιων Επιχειρήσεων, λογικό θα ήταν να απευθυνθεί μόνο στον πιστό του Γ. Μπιρδιμήρη και να επιτύχει το σκοπό του χωρίς να προσφύγει σε περισσότερους αποδέκτες των δήθεν εντολών του διοικητές Δημόσιων Επιχειρήσεων, με τους οποίους δεν είχε, όπως αποδείχτηκε, ιδιαίτερους δεσμούς.

8. Η συγκεκριμένη αναφορά της απόφασης του Ειδικού Δικαστηρίου στον πρόεδρο της ΔΕΗ Γ. Μπιρδιμήρη έδειχνε καθαρά και με τον πιό επίσημο τρόπο, γιατί η ΔΕΗ είχε γίνει στόχος στην υπόθεση της Τράπεζας Κρήτης του Γ. Κοσκωτά.