Το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας

(Επιστολή Αλβέρτου Μαϊση, Δρ Μηχ/γου-Ηλεκ/γου Μηχανικού, πρ. Δ/ντή στη Γεν. Δ/νση Μεταφοράς της ΔΕΗ, που στάλθηκε στην «Καθημερινή» στις 2.4.11)

Πολύς λόγος τελευταία για το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Πολλές γνώμες ακούγονται που συγκλίνουν στο ότι πρέπει επιτέλους ν’ανοίξει η αγορά, να σταματήσουν οι κρατικοδίαιτοι συνδικαλιστές και το τεμπέλικο προσωπικό της ΔΕΗ ν’απομυζούν τους καταναλωτές. Επιτέλους να υπάρξει υγιείς ανταγωνισμός και ο καταναλωτής να ωφεληθεί και να μη υφίσταται τα χαράτσια της ΔΕΗ. Δυστυχώς όλα αυτά λέγονται από ανθρώπους που δεν γνωρίζουν το θέμα. Ακόμη αρθρογράφοι του επιπέδου των κ.κ Μάνου, Μανδραβέλη κ.λ.π. κινούνται σ’αυτό το σκεπτικό.

Η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Φυσικά και υπάχουν δυσλειτουργίες στη ΔΕΗ, σαν δημόσιος οργανισμός έχει αρκετά βαρίδια. Η μετοχοποίηση και το σημερινό άνοιγμα της αγοράς είχαν καλό αποτέλεσμα στην εσωτερική της λειτουργία. Ομως το πρόβλημα είναι αλλού. Η αγορά ΗΕ άνοιξε με ένα και μοναδικό στόχο, να βοηθήσει τους ιδιώτες επενδυτές σε βάρος της ΔΕΗ. Φαίνεται ίσως παράξενο, όμως είναι η αλήθεια. Λίγα παραδείγματα:

· Η 5^η μονάδα Λαυρίου αδειδοτήθηκε τέλη 2003 παρά το γεγονός ότι είχε ζητηθεί από τον Υπουργό από το 2001 η σχετική άδεια. Ο λόγος είναι ότι έπρεπε να δοθεί κίνητρο στους ιδιώτες να επενδύσουν. Οι ιδιώτες δεν επένδυσαν, αλλά η ΔΕΗ λόγω έλλειψης της μονάδας αυτής, πλήρωσε πολλά για να εξασφαλίσει επάρκεια ενέργειας κατά την Ολυμπιάδα.

· Με νόμο η ΔΕΗ για κάθε νέα μονάδα υποχρεούται ν’ αποσύρει ισόποση ισχύ, με άλλα λόγια οι νέες ανάγκες σε ενέργεια καλύπτονται από τους ανταγωνιστές της. Σήμερα έχουν εγκατασταθεί ή βρίσκονται σ’εγκατάσταση μονάδες ιδιωτών περί τα 2000 MW. Η ΔΕΗ κατάφερε και αυτοεγκλωβίστηκε σε μονάδες που τραβάνε σε μάκρος κυρίως για λόγους δικτύων (Αλιβέρι, Μεγαλόπολη) και επομένως ούτε τη δυνατότητα αντικατάστασης παλαιών μονάδων με νέες οικονομικότερες δεν μπόρεσε να εκμεταλλευτεί.

· Στο τομέα της προμήθειας εκεί πλέον τα πράγματα είναι σκανδαλώδη σε βάρος της ΔΕΗ. Είναι γνωστό ότι τα τιμολόγια ρεύματος καθορίζονται από το Υπουργείο. Παραδοσιακά για λόγους κοινωνικής πολιτικής, το οικιακό τιμολόγιο ήταν χαμηλό (κάτω του κόστους), το βιομηχανικό περίπου στο κόστος και το εμπορικό είναι αρκετά πάνω από το κόστος ώστε να καλύπτει τις απώλειες και να υπάρχει κέρδος στην επιχείρηση. Ολως παραδόξως οι εναλλακτικοί πάροχοι προσελκύουν σχεδόν αποκλειστικά εμπορικούς πελάτες. Επιβαρρύνονται βέβαια με κάποια ποσά ως συμμετοχή στις Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας, όμως ο απολογισμός είναι πολύ θετικός. Και αν κάποιος πελάτης δεν πληρώνει τους λογαριασμούς, τον διώχνουν και τον παραλαμβάνει η ΔΕΗ (τελευταίο καταφύγιο), η οποία έχει ήδη φέσι από πελάτες της 250εκ.

Αυτά ομως δεν είναι αρκετά για τους ιδιώτες. Η ΔΕΗ έχει δύο πηγές φτηνής παραγωγής τους λιγνίτες και τα νερά και πρέπει απαραιτήτως να τις μοιραστεί με τους ανταγωνιστές της (!). Η λιγνιτική παραγωγή απαιτεί μεγάλες επενδύσεις που αποσβένονται σε πολλά χρόνια σε αντίθεση με τις μονάδες Φυσικού Αερίου. Επιπλέον αναμένεται η λιγνιτική παραγωγή να επαβαρυνθεί με το κόστος εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Συνεπώς καλό είναι να επωφεληθεί ο ιδιωτικός τομέας με λιγνιτική παραγωγή όσο καιρό είναι οικονομική χωρίς όμως να προβεί σε μεγάλες επενδύσεις. Λύση έτοιμη, να πουλήσει η ΔΕΗ το 40% της λιγνιτικής παραγωγής, φυσικά σε χαμηλές τιμές (!). Με τη υδροηλεκτρική παραγωγή συμβαίνει κάτι ανάλογο. Η κατασκευή φραγμάτων απαιτεί τεράστιες πιστώσεις και επομένωςτο κόστος είναι απαγορευτικό. Η υδρ/κή παραγωγή είναι οικονομική διότι το νερό έρχεται από τον ουρανό. Και όταν ο καιρός είναι βροχερός, όπως φέτος, η ΔΕΗ βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση και ρυθμίζει χαμηλά την Οριακή Τιμή του Συστήματος (ΟΤΣ). Για να μπορούν επομένως οι ανταγωνιστές να παράγουν και πληρώνονται καλά, πρέπει η ΟΤΣ να κρατείται σε υψηλά επίπεδα. Επομένως είτε η ΔΕΗ πρέπει να διαθέσει μέρος των υδρ/κών εγκαταστάσεών της, είτε η ενέργεια να τιμολογείται ακριβά ώστε να μπορούν οι ιδιώτες ν’απολαμβάνουν τα καλά του ανταγωνισμού (!). Βέβαια σκέψη να επενδύσουν στη κατασκευή υδροηλεκτρικών έργων δεν υπάρχει ως ασύμφορη.

Συμπερασματικά, ΝΑΙ χρειάζεται άνοιγμα της αγοράς αλλά με τρόπο που όλοι οι παίκτες ν’ αντιμετωπίζονται ισότιμα, όχι όπως είναι σήμερα. Οποιος θέλει λιγνιτική ή υδροηλεκτρική παραγωγή να επενδύσει, οι εγκαταστάσεις αυτές της ΔΕΗ έχουν πληρωθεί ακριβά, δεν είναι δίκαιο να δοθούν σε χαμηλές τιμές για «ν’ανοίξει η αγορά». Κατά τα άλλα πρέπει να γίνει σαφές ότι το όποιο άνοιγμα της αγοράς θα επιφέρει αύξηση των τιμολογίων, όχι μείωση, κάτι που πολύ σωστά επεσήμανε και ο πρόεδρος της ΔΕΗ. Και όταν λέω αύξηση, εννοώ πέρα από την αύξηση του τέλους ΑΠΕ που λόγω των φωτοβολταϊκών θα πάει στα ύψη.