Αντιφάσεις στην εξωτερική πολιτική

(Επιστολή του Ραφαήλ Παπαδόπουλου, ομότιμου καθηγητή Θερμοδυναμικής, που δημοσιεύτηκε στην «Καθημερινή» στις 15.1.11)

Οι πρόσφατες επισκέψεις της τουρκικής φρεγάτας Σαχίλ Ρέις στα στενά του Καφηρέα και το Σούνιο είναι εύγλωττη υπόμνηση της απρόβλεπτης διαδρομής και της αβέβαιης κατάληξης των τουρκικών προκλήσεων και διεκδικήσεων στο Αιγαίο και την Κύπρο. Είναι επίσης υπόμνηση της δραματικής ανεπαρκείας των ευδαιμονικών ψευδαισθήσεων που οδήγησαν την ηγεσία –και κατ’ επέκτασιν την κοινωνία– σε συμπεριφορές που τόσο στα εθνικά θέματα όσο και στην οικονομία, πρέπει να αλλάξουμε για να μη βουλιάξουμε.

Πρέπει σε χρόνο-ρεκόρ να αντιστρέψουμε τις συνέπειες ολιγωρίας και αντιφάσεων δεκαετιών σε σχέση με την αντιμετώπιση –τη μη αντιμετώπιση– της αμφισβητήσεως από τους εξ Ανατολών μας γείτονες, εκτός από τα άλλα του διεθνούς και ευρωπαϊκού Δικαίου της Θαλάσσης. Η αμφισβήτηση εδράζεται στη θεωρία Νταβούτογλου ότι τα νησιά δεν έχουν δικαίωμα σε υφαλοκρηπίδα (ή αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ), και εκφράστηκε με το casus belli που χρονολογείται από το 1993.

Το 1999, η ελληνική κυβέρνηση συγκατετέθη στην ανακήρυξη της Τουρκίας ως υποψηφίας για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ενωση χωρίς να ζητήσει, ως προϋπόθεση, την άρση του casus belli. Το αντιστάθμισμα γι’ αυτό ήταν, όπως εξηγήθηκε, το Πρωτόκολλο του Ελσίνκι για την παραπομπή από κοινού από τις δύο χώρες, των ελληνοτουρκικών διαφορών στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης μέχρι του τέλους του 2004. Και τον Ιούνιο του 2004 ο Ελληνας πρωθυπουργός δήλωσε, στο Συμβούλιο Κορφής της Ε.Ε., πως η Ελλάδα και η Τουρκία είναι βέβαιες πως όλες οι μεταξύ τους διαφορές –και, κατά τεκμήριον το Κυπριακό– θα επιλυθούν με διμερείς διαπραγματεύσεις και, κατά συνέπεια, η προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο δεν χρειάζεται.

Αντιφάσεις σαν κι αυτή, που δεν είναι σπάνιες, μας βλάπτουν ανυπολόγιστα. Δημιουργούν σύγχυση στους φίλους μας αναφορικά με τις επιδιώξεις και τις προτεραιότητές μας και προσφέρουν εύκολα επιχειρήματα στους αντιπάλους μας. Η σύγχυση επιτείνεται, δεδομένου ότι η πρόοδος των διερευνητικών συνομιλιών, μεταξύ 2004 και 2010, αντικατοπτρίζεται στο εύρος των, από αέρος και θαλάσσης, διερευνητικών παραβιάσεων των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας και της Κύπου.

Θα ήταν ίσως καλύτερα αντί για ανούσιες δηλώσεις –όπως αυτή περί της μη υπάρξεως μυστικής διπλωματίας– να αξιολογήσουμε πιο προσεκτικά και με περισσότερο σεβασμό στην ιστορική μας εμπειρία, τις συνέπειες της μέχρι σήμερα συμπεριφοράς μας.

Με αυτήν τη σκέψη εύχομαι καλή επιτυχία στο Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής που θα συνέλθει τον Ιανουάριο.