Ένας¹ολιτικός μεσυγκεκριμένη¹ρόταση για τηνΠαιδεία
OΣτέφανοςΜάνος είναιένας ¹ολιτικός¹ου δενχρησιμο¹οιείτη γνωστήκομματικήÔξύλινηÕ γλώσσαούτε αρκείταισε γενικολογίες,αλλά κάνεισυγκεκριμένες¹ροτάσεις για ζητήματα¹ου α¹ασχολούντην ελληνικήκοινωνία.
Μιασυγκεκριμένη¹ρόταση για τηδιατύ¹ωση του¹ερίφημουάρθρου 16 τουΣυντάγματοςδιατύ¹ωσε σεάρθρο του μετίτλο ÔΜήκρατικά¹ανε¹ιστήμια μηκερδοσκο¹ικούχαρακτήραÕστηνÔΚαθημερινήÕστις 21.5.06.
Τηνυ¹ενθυμίζουμε,αφήνοντας τιςκρίσεις και τασχόλια στοναναγνώστη.
ÇTο θεσμικό¹λαίσιο ¹ουορίζει τοΣύνταγμα γιατην Παιδείαδημιουργεί¹ροφανώςκίνητρα καιαντικίνητρα¹ου ε¹ηρεάζουντη συμ¹εριφοράκαθηγητών καιφοιτητών,δασκάλων καιμαθητών. Για¹αράδειγμα, ηχωρίς όρουςσυνταγματική¹ρόβλεψη ότιόλοι οι Eλληνεςέχουν δικαίωμαδωρεάν ¹αιδείαςσε όλες τιςβαθμίδες,διαμορφώνεισυμ¹εριφοράδιαφορετικήα¹ό εκείνη ¹ου θαδιαμορφωνόταναν η δωρεάν¹αιδεία¹εριοριζότανστον κανονικόχρόνο σ¹ουδών. Hμονιμότητα τουδιδακτικού¹ροσω¹ικού, ακόμηκαι σε χαμηλέςβαθμίδες,διαμορφώνεικαι αυτήνοοτρο¹ίες καισυμ¹εριφορέςδιαφορετικέςα¹ό εκείνες ¹ου θαδιαμορφώνονταναν τοδιδακτικό¹ροσω¹ικό, ιδίωςτο νεότερο,έ¹ρε¹ε συνεχώςνα α¹οδεικνύειτην αξία του.Oύτε είναιφυσικά χωρίςσημασία, ότι τοΣύνταγμα ορίζειότι οικαθηγητές των AEIείναι δημόσιοιλειτουργοί ¹ουμισθοδοτούνταιομοιόμορφα.
Σκέφτηκα ότιθα ήτανχρήσιμο ναμάθουμε τιβασικούςθεσμούς γιατην Παιδείαθεσ¹ίζουν ταΣυντάγματαάλλωνευρω¹αϊκώνχωρών. H ¹ρώτηδια¹ίστωση –σεχτυ¹άεικατακέφαλα–είναι ηα¹ερίγρα¹τηφλυαρία τουδικού μαςΣυντάγματος. 500%¹ερισσότερεςλέξεις στοδικό μαςΣύνταγμα γιατην Παιδεία α¹όό,τι τοφινλανδικόΣύνταγμα. 400% ¹ερισσότερεςα¹ό το ελβετικό.100% ¹ερισσότερεςα¹ό το ολλανδικόή το ιρλανδικό.
Άλλοχαρακτηριστικόείναι ότι, σεκανένα α¹ό ταΣυντάγματααυτά, δεν γίνεταιαναφορά στουςκαθηγητές,ούτε βέβαιακαι στουςφοιτητικούςσυλλόγους ό¹ωςκάνει το δικόμας. H μόνηαναφορά σταανώταταιδρύματαγίνεται για ναεγγυηθεί τοκράτος τηνελευθερίατους. Tέλος, όλα ταΣυντάγματα¹εριορίζουντην ¹αροχήδωρεάν ¹αιδείαςστην¹ρωτοβάθμιαεκ¹αίδευση.
Παραθέτω ένασχέδιοδιατύ¹ωσης τουάρθρου 16 ¹ου βρίσκεταιστο ίδιο μήκοςκύματος με όσαισχύουν σε ευρω¹αϊκέςχώρες τωνο¹οίων τα¹ανε¹ιστήμιαδιακρίνονταιστην ¹αγκόσμιακατάταξη:
1.Kαθένας έχει τοδικαίωμα στηδωρεάν βασικήεκ¹αίδευση. Tαέτηυ¹οχρεωτικήςφοίτησης δενμ¹ορεί να είναιλιγότερα α¹όεννέα. Hυ¹οχρεωτικήεκ¹αίδευση¹αρέχεται, ό¹ως ονόμος ορίζει.
2.Oι δημόσιεςαρχέςεγγυώνται σεόλους ίσεςευκαιρίες γιατη λήψη κάθεείδουςεκ¹αιδευτικώνυ¹ηρεσιώνανάλογα με τιςδεξιότητες καιτις ανάγκεςτους.Διασφαλίζουνε¹ίσης στονκαθένα τηδυνατότητα ναμορφώνεταιχωρίς να¹αρακωλύεταια¹ό οικονομικάεμ¹όδια.
3. Hελευθερία τηςε¹ιστήμης, τηςτέχνης και τηςανώτερης ¹αιδείαςείναιεγγυημένη.
4.Tα ¹ανε¹ιστήμιααυτοδιοικούνται,ό¹ως ο νόμοςορίζει.
5.Mε νόμοορίζονται οιαρχές ¹ουδιέ¹ουν τις¹αρεχόμενες α¹ότο κράτος καιτουςOργανισμούςTο¹ικής Aυτοδιοίκησηςεκ¹αιδευτικέςυ¹ηρεσίες. Kαθώςκαι το δικαίωμα¹αροχής αντιστοίχωνεκ¹αιδευτικώνυ¹ηρεσιών α¹όιδιωτικάεκ¹αιδευτικάιδρύματα.
H λογική της¹αραγράφου 2είναι ότι τοκράτος μ¹ορεί ναδώσει στουςφοιτητές, σεόλους ή στουςοικονομικάασθενέστερους,εν όλω ή ενμέρει, για όλητην ¹ερίοδο τωνσ¹ουδών ή γιαμέρος της¹εριόδου τωνσ¹ουδών, ταχρήματα ¹ου θατους ε¹ιτρέ¹ουνÔνα αγοράσουνÕτιςεκ¹αιδευτικέςυ¹ηρεσίες ¹ου ¹ροσιδιάζουνστιςικανότητέςτους και στιςανάγκες τους. Tαχρήματα θα ταδώσει τοκράτος στονφοιτητή. Oφοιτητής θαε¹ιλέξει τοίδρυμα ¹ου θατου ¹ροσφέρειτιςεκ¹αιδευτικέςυ¹ηρεσίες ¹ουτου χρειάζονται.Tα λεφτά, λοι¹όν,δεν θα ¹άνε στο¹ανε¹ιστήμιο αλλάθα ¹άνε στονφοιτητή. M¹ορείβέβαια,¹αράλληλα, να υ¹άρχουνκαι α¹ευθείαςχρήματα για το¹ανε¹ιστήμιο. Φεύγει,¹άντως, η λογικήτης δωρεάν¹αιδείας καιαντικαθίσταταια¹ό έναν θεσμό¹ου θα σ¹ρώξει το ¹ανε¹ιστήμιο¹ρος τονεξορθολογισμό.M¹ορεί το ¹ανε¹ιστήμιονα ¹ροσελκύσειό¹οιουςκαθηγητέςνομίζει ότιχρειάζεται, μετη λογική ναγίνει ένα καλό¹ανε¹ιστήμιο τοο¹οίο θα¹ροσελκύει¹ερισσότερουςφοιτητές καιούτω καθεξής.
Aυτά θαε¹ιτρέψουν στοαυτοδιοικούμενο¹ανε¹ιστήμιο να¹ροσαρμόζεταιστις ανάγκεςκαι να έχει τηνευελιξία ¹ουχρειάζεται.
Δενδιαφορο¹οιείταισε τί¹οτα τοιδιωτικό α¹ό τοκρατικό.Συνυ¹άρχουνκαι ¹ροσφέρουνεκ¹αιδευτικέςυ¹ηρεσίες σεόλουςÈ.